مکانیابی مناطق مستعد اجرای سامانه های آبیاری سطحی و تحت فشار با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی در دشت دز

روش­های آبیاری تحت فشار می­تواند یک راه حل مناسب برای استفاده بهینه از منابع آب باشد، به شرطی که انتخاب، طراحی، اجرا و بهره­برداری سامانه­های آبیاری با دقت کافی و به­طور اصولی انجام گیرد. در تصمیم­گیری و اجرای سامانه­های آبیاری تحت­فشار در مقیاس ناحیه­ای و منطقه­ای، عوامل متعددی همچون شرایط آب، خاک و اقلیم در کنار سایر عوامل اقتصادی- اجتماعی از اهمیت ویژه­ای برخوردار است . دشت دز(شامل دشت های لور، دیمچه، دزغربی، دز شرقی و سبیلی) پهناورترین دشت و از مهمترین قطب­های کشاورزی استان خوزستان می­باشد. در این پژوهش با استفاده از فرایند تحلیل سلسله مراتبی AHP در محیط نرم افزار GIS امکان اجرای سامانه ­های مختلف آبیاری (موضعی، کلاسیک ثابت، آبفشان غلطان، مکانیزه دوار، مکانیزه خطی، ارابه ای ، کم­فشار و سطحی) در دشت دز مورد بررسی قرار گرفت.  بدین منظور معیارهای تاثیرگذار شامل دو معیار اقتصادی اجتماعی و شرایط فیزیکی مزرعه در اجرای هر یک از روش­های آبیاری در نظر گرفته شد. معیار اقتصادی- اجتماعی به چهار زیرمعیار نگهداری- بهره برداری، هزینه، مهارت کارگران، و فرهنگ و معیار شرایط فیزیکی مزرعه به چهارزیرمعیار آب، اقلیم منطقه، خاک، و توپوگرافی تقسیم­بندی شد و در نهایت نقشه نهایی مکان­یابی در محیط نرم افزار GIS تهیه گردید. نتایج نشان داد که ۷۷/۶۲ % از مساحت کل دشت برای مجموع سامانه­های آبیاری بارانی ، ۶/۱۴ % برای آبیاری موضعی ، ۳/۱۴ % برای آبیاری کم فشار و ۳/۸ % از مساحت کل دشت برای آبیاری سطحی از امتیاز خیلی مستعد برخوردار می­باشد همچنین در بین تمام روش­های آبیاری، سامانه آبیاری بارانی کلاسیک در تمامی نقاط محدوده مورد مطالعه بالاترین امتیاز را کسب کرده است و در مجموع ۰۴/۱۵ % از کل دشت کاملا مستعد برای اجرای آبیاری کلاسیک ثابت می باشد.

کلیدواژه ها:

آبیاری بارانی کلاسیک ، آبیاری موضعی ، آبیاری کم فشار