تعیین مهم ترین ویژگی های فیزیکی خاک موثر بر بهره وری مصرف آب در گیاه ذرت علوفه ای

در راستای مدیریت و ارتقاء بهره­وری مصرف آب در بخش کشاورزی، توجه به ویژگی­های فیزیکی خاک یک اصل محسوب می­گردد. بر این اساس مطالعه حاضر با هدف بررسی رابطه مهم­ترین ویژگی­های فیزیکی خاک با بهره­وری مصرف آب در گیاه ذرت علوفه­ای، در ایستگاه تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی طرق در استان خراسان­رضوی انجام شد. در این مطالعه تعداد ۳۰ کرتبا مساحت ۱۵ مترمربع، با خاک­های متفاوت از نظر بافت و ساختمان، به­عنوان کرت­های آزمایشی انتخاب گردید و کلیه عملیات کاشت، داشت و برداشت به صورت یکنواخت برای کل کرت­ها انجام شد. گیاه ذرت به صورت دستی کشت شد و آبیاری سطحی با استفاده از تانکر و شمارنده، به انجام رسید و در هر نوبت، آبیاری برای کل کرت­ها در یک روز و به یک میزان صورت گرفت. پس از تهیه نمونه­های خاک از کرت­های آزمایشی و اندازه­گیری­های آزمایشگاهی و صحرایی، تعداد ۳۵ ویژگی فیزیکی خاک، تعیین شد. محصول ذرت به صورت دستی در هر کرت برداشت شد و مقادیر میانگین بهره­وری مصرف آب (عملکرد کل زیست­توده هوایی به ازاء واحد آب کاربردی) در دو سال متوالی، ملاک محاسبات آماری قرار گرفت. داده­ها با استفاده از روش­های تجزیه مولفه­های اصلی، ضریب همبستگی پیرسون، رگرسیون خطی چندمتغیره و تجزیه مسیر (علیت) تحلیل شد. نتایج نشان داد که از مجموع ۳۵ ویژگی فیزیکی مطالعه شده، ویژگی­های آب قابل استفاده (ظرفیت مزرعه در مکش ۱۰۰ سانتی­متر) با ضریب تبیین ۵۴ درصد، انرژی انتگرالی آب قابل استفاده (ظرفیت مزرعه در مکش ۳۳۰ سانتی­متر) با ضریب تبیین ۲۰ درصد و میانگین قطر خلل و فرج خاک با ضریب تبیین چهار درصد، توانسته­اند مجموعا ۷۸ درصد تغییرات بهره­وری مصرف آب در گیاه ذرت علوفه­ای را توجیه نمایند. در مجموع می­توان ویژگی­های مقدار و انرژی آب قابل استفاده و قطر خلل و فرج خاک را به عنوان مهم­ترین ویژگی­های فیزیکی موثر بر بهره­وری مصرف آب در گیاه ذرت علوفه­ای بر شمرد.  

کلیدواژه ها:

آب قابل استفاده خاک ، اندازه خلل و فرج ، انرژی انتگرالی