تحلیل داده های ژئوشیمی رسوبات رودخانه ای، افق های سیمانی کربناته، و خاک های دیرینه و کاربرد آن در منشایابی و هوازدگی شیمیایی (مطالعه موردی: رودخانه سقز)

در این پژوهش، به منظور مطالعات ژئوشیمیایی رسوبات رودخانهای، افقهای سیمانی کربناته، و خاکهای دیرینه حوضه آبخیز رودخانه سقز شانزده نمونه از محلهای مختلف نمونهبرداری شد. تجزیه عناصر با دستگاه ICP-MS و روش هضم ۴ اسیدی، به لحاظ عناصر اصلی، در نمونههای کربناتی (چه نمونههای کربنات پدوژنیک چه نمونه های سیمانی کربناتی) نشان داد مقدار درصد عنصر Ca نسبت به سایر عناصر بیشتر است که در واقع کلسیتی بودن این نمونه ها را از نظر نوع سیمان کربناتی نشان میدهد. به منظور بررسی فرایندهای پدوژنیک بر اساس نسبتهای عناصر اصلی و ردیاب در نمونههای رسوب آبرفتی متاثر از پدوژنیک (خاک قدیمی)، از رابطههای نسبت های عناصر اصلی ( ) و آبشویی (Ba/Sr) و به منظور درک شدت هوازدگی در پروفیل خاک قدیمی از شاخص های CIA، CIW، و ƩBases/Al استفاده شد. میانگین شاخص  معادل ۳۵/۰ به دست آمد که بسیار پایین است و شور شدن کم نمونههای مورد بررسی از پروفیل خاک قدیمی سقز را نشان می دهد. میانگین شاخص Ba/Sr معادل ۷۴/۰ به دست آمد. با توجه به این میانگین، مقدار Sr در نمونهها بیشتر از Ba بوده و آبشویی در این پروفیل کمتر اتفاق افتاده است. میانگین CIA محاسبه شده ۵/۶۶ بود. این مقدار با CIA خاکهای قدیمی مشابه آلفیسول (آرجیلیسول) بازالت در گروه بازالت سیلابی رودخانه کلمبیا، تحت شرایط دمایی که مقادیر CIA افق B را به ۶۰ تا ۷۰ رسانده است، همخوانی دارد. میانگین شاخص ƩBases/Al ۹۶/۰ بود. با توجه به مقدار ۵/۰ از نسبت ƩBases/Al، که یک خط تقسیم مهم آماری میان آلفیسول و آلتیسول است، افق خاک قدیمی مشابه آلفیسولهاست. پس، بر اساس این شاخص ژئوشیمیایی، کربنات پدوژنیک در شرایط آب وهوایی سرد و خشک پلیستوسن پایانی تحول پیدا کرده است.

کلیدواژه ها:

Geochemistry ، Alluvial sediments ، Provenance ، Chemical weathering ، Saqqez River ، رسوبات رودخانه ای ، رودخانه سقز ، ژئوشیمی ، منشا یابی ، هوازدگی شیمیایی