بررسی میزان توجه به مولفه های تفکر انتقادی با استفاده از فناوری های آموزشی در کتابهای درسی علوم تجربی پایه اول ایران و روسیه

پیشینه و اهداف:هدف از پژوهش حاضر بررسی و مقایسه میزان استفاده از فناوری های آموزشی برای پرورش تفکر انتقادی دانش آموزان در کتاب های درسی علوم تجربی پایه اول ابتدایی کشورهای روسیه و ایران می باشد. روش ها : روش پژوهش توصیفی – تحلیلی است و نمونه آماری آن کتاب های درسی علوم تجربی پایه اول ابتدایی کشورهای ایران و روسیه می باشد. ابزار مورد استفاده در این پژوهش چک لیست محقق ساخته تفکر انتقادی و فناوری نرم و سخت است. روایی این چک لیست توسط آموزگاران مجرب و ۴ نفر از اساتید حوزه علوم تربیتی (تکنولوژی آموزشی و آموزش ابتدایی) مورد تایید قرار گرفت. تعیین پایایی ابزار و اطمینان از آن از طریق فرمول ویلیام رومی محاسبه شده است. یافته ها:نتایج تحلیل محتوای کتب علوم تجربی نشان داد که در کتاب های اول هر دو کشور از فناوری های سخت و نرم برای آموزش تفکر انتقادی استفاده شده است. درصد فراوانی استفاده از فناوری نرم برای پرورش روحیه تفکر انتقادی در کتاب علوم تجربی پایه اول کشور ایران ۶۵/۷۵ و برای فناوری سخت ۳۵/۲۴درصد بوده است. به علاوه، درصد فراوانی استفاده از فناوری نرم برای پرورش روحیه تفکر انتقادی در کتاب علوم تجربی سال اول روسیه ۶۴/۵۱ درصد و استفاده از فناوری سخت ۳۵/۴۸ درصد روسیه بوده است. همچنین در بین مولفه های تفکر انتقادی بیشترین درصد فراوانی در کشور ایران مربوط به مولفه درگیرکردن با درصد فراوانی ۴۹/۲۵ و در روسیه مربوط به مولفه درگیر کردن با درصد فراوانی۰۲/۳۲درصد بوده است. کمترین درصد فراوانی در بین مولفه های تفکر انتقادی در ایران مربوط به مولفه قضاوت و ارزشیابی با درصد فراوانی ۸۷/۲ و در روسیه مربوط به مولفه قضاوت و ارزشیابی با درصد فراوانی ۸۴/۳ درصد بوده است. ترکیب فناوری های نرم و سخت در محتوای کتاب های علوم تجربی امکان یادگیری موثرتر فراهم می کند و فرایند یادگیری را برای دانش آموزان جذاب تر می کند. در مولفه های دیگر تفکر انتقادی درصد فراوانی در کشورهای روسیه و ایران بدین ترتیب بوده است: پرسش مناسب در روسیه ۳۳/۱۸ و ایران ۶۰/۱۱ درصد، در مولفه جمعی بودن در ایران ۰۱/۱۰ درصد و در روسیه ۰۴/۱۰، در مولفه تجزیه و تحلیل روسیه ۳۰/۷ درصد و در ایران ۱۵/۵، در مولفه استدلال روسیه ۶۳/۷ و ایران ۱۵/۵، در مولفه ترکیب درصد فراوانی روسیه ۹۵/۷ و در ایران درصد فراوانی این حیطه ۶/۵ درصد بوده است. نتیجه گیری: ترکیب فناوری های نرم و سخت در محتوای کتب امکان یادگیری موثرتر و جذاب تر را برای دانش آموزان فراهم می آورد. در واقع، فناوری های نرم، فناوری های سخت را تکمیل کرده و به آنها قوام می دهند که باعث جان بخشی به فناوری های سخت شده و امکان رشد و توسعه تفکر انتقادی و حیطه های مربوط به آن را فراهم می آورد. فناوری های سخت به عنوان ابزارهای قابل دسترس و ملموس و فناوری های نرم به عنوان مجموعه ای از ایده ها، طرح ها، ابداعات و ابتکاراتی که در طراحی آموزشی، تعیین و تدبیر رویکردها و الگوهای آموزشی تبلور می یابد در افزایش اثر تدریس و بهبود یادگیری دانش آموزان نقش بسزایی دارند. فناوری سخت به تنهایی دارای ارزش نیست؛ بلکه این فناوری های نرم هستند که به فناوری های سخت، اعتبار و ارزش می بخشند. باید درنظر داشت که دربازنگری برنامه درسی تغییرات صوری و سطحی جوابگو نخواهد بود و به تحولات بنیادین منطقی در کلیه فرایندهای برنامه درسی نیاز است. به همین دلیل پژوهشگران درهم تنیدگی منسجم و یکپارچه تفکر انتقادی در کتاب های درسی را توصیه می کنند. در این راستا روش استفاده از فناوری های سخت و نرم و چگونگی پیاده سازی آن ها در قالب مولفه های تفکر انتقادی در کتاب درسی علوم سال اول کشور ایران و روسیه مورد بررسی و تاکید قرار گرفته است.

کلیدواژه ها:

فناوری سخت و نرم ، علوم تجربی پایه اول ، تفکر انتقادی ، ایران ، روسیه