تفسیر معنایی- محتوایی گونه های نقش پرنده در فرش چهارمحال و بختیاری با رویکرد نمادشناسی

فرش ایران تجسمی است از فردوس یا باغ بهشت و نقش پرنده نیز نمادی است از روح، پرواز و آزادی که این امر نشان از وجود رابطه و پیوندی جدایی ناپذیر بین فرش ایران و نقش پرنده دارد. اغلب این پرندگان به صورت طبیعی و گاهی نیز به صورت تجریدی، گاه در حال پرواز و گاه به صورت نشسته بر شاخه ی درختان در قالی ایران نقش شده اند. از جمله مناطقی که نقش پرنده در آن هم به صورت طبیعی و هم انتزاعی کاربرد دارد منطقه ی چهارمحال و بختیاری است. لذا مهم ترین هدف پژوهش، مطالعه ی نقش پرنده به عنوان نقش مایه ای رایج در فرش چهارمحال و بختیاری است که در کنار این روند به مطالعه ی نقش پرنده و سه تایی مقدس و نقش پرنده و درخت به شکل الگویی تکرار شونده پرداخته خواهد شد و همچنین مطالعه ی نمادشناختی این نقش در فرش منطقه که در پی مطالعه و بررسی رابطه ی نقش پرنده با دیگر عناصر در فرش منطقه است. با توجه به اهداف مقاله، این پرسش ها مطرح می شود که چه رابطه ای بین نقش پرنده و دیگر عناصر بافته شده در فرش منطقه مثل نقش درخت، گلدان و دیگر جانوران، وجود دارد؟ و دیگر این که آیا می توان همنشینی نمادین درخت مقدس و پرنده را در فرش چهارمحال و بختیاری مشاهده کرد؟ روش تحقیق پژوهش، توصیفی– تحلیلی و از نظر هدف توسعه ای است. همچنین در گردآوری مطالب علاوه بر منابع کتابخانه ای از مطالعات میدانی به ویژه در مورد تصاویر استفاده شده است. نتیجه ای که از بررسی نقوش پرندگان مختلف در فرش منطقه و همچنین بررسی نمونه ی مورد مطالعه حاصل شد، نشان داد که نقوش پرندگانی همچون فاخته، بلبل و طاووس که در نمونه ی مورد مطالعه به کار گرفته شده اند هر کدام به تنهایی و در ترکیب با پرندگان و عناصر دیگر مثل گلدان به نوعی به حاصل خیزی و بهشت برین اشاره داشته و در کنار عنصر مقدس این مجموعه که گلدان است همنشینی نمادین درخت مقدس و پرنده به تصویر کشیده شده است

کلیدواژه ها:

Bird Motif ، Carpet of Chaharmahal va Bakhtiari ، Symbolic Meaning ، Symbolic Companionship of the Sacred Tree and the Bird ، نقش پرنده ، فرش چهارمحال و بختیاری ، مفهوم نمادین ، همنشینی نمادین ، درخت مقدس و پرنده