برآورد پارامترهای ژنتیکی و تجزیه عاملی ویژگی های مورفولوژیکی و بیوشیمیایی ژنوتیپ های F۲:۴ برنج (.Oryza sativa L) در مرحله جوانه زنی تحت شرایط شوری

تنش شوری موجب کاهش عملکرد گیاه برنج (Oryza sativa)؛ غذای نیمی از مردم جهان، می گردد. به منظور ارزیابی پارامترهای ژنتیکی برخی از ویژگی های گیاه برنج در مرحله جوانه زنی به عنوان عاملی مهم در استقرار مطمئن گیاهان، تعداد ۱۱۷ لاین F۲:۴ به همراه والدین تلاقی (موسی طارم و ۳۰۴)، در دو آزمایش تنش شوری (۸ دسی زیمنس بر متر) و بدون تنش، به صورت جداگانه در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار در دانشگاه یاسوج در سال ۱۳۹۵ کشت گردیدند. پرولین محلول ساقه چه بیشترین تنوع ژنتیکی را در هر دو حالت تنش و بدون تنش داشت و پروتئین و قندهای محلول در رده های بعدی بودند. ژنوتیپ ها کمترین ضریب تنوع ژنتیکی را در هر دو حالت تنش و بدون تنش برای درصد جوانه زنی نشان دادند. بالاترین میزان وراثت پذیری در شرایط تنش و بدون تنش به ویژگی های پرولین، پروتئین و قندهای محلول تعلق داشت. بیشترین همبستگی فنوتیپی در شرایط بدون تنش، مربوط به طول ریشه چه با شاخص بنیه طولی گیاهچه (۰.۷۵) و وزن خشک ساقه چه با شاخص بنیه وزنی گیاهچه (۰.۷۵) و در شرایط تنش بین سرعت جوانه زنی با شاخص بنیه طولی گیاهچه (۰.۸۰) دیده شد. بر اساس چرخش واریمکس در شرایط بدون تنش، پنج عامل بخش هوایی گیاهچه، بخش زیرزمینی گیاهچه، شاخص های جوانه زنی، خصوصیات فیزیولوژیکی و پروتئین کل با ۷۴ درصد مجموع واریانس توجیهی و در شرایط تنش شش عامل موثر بر ویژگی های مورفولوژیکی، ریشه چه، وزن گیاهچه، قندهای محلول، پرولین و پروتئین کل با ۷۸ درصد مجموع واریانس توجیهی شناسایی شدند. به طورکلی نتایج این پژوهش نشان داد که می توان ویژگی های پرولین و قندهای محلول گیاهچه و همچنین طول ساقه چه، وزن تر و خشک ساقه چه و درصد و سرعت جوانه زنی را به عنوان شاخص های موثر در گزینش ژنوتیپ های متحمل شوری برنج در مرحله جوانه زنی مورداستفاده قرارداد.

کلیدواژه ها:

تجزیه به عامل ها ، تنش ، تنوع فنوتیپی و فیزیولوژیکی ، همبستگی