بررسی پایداری عملکرد ژنوتیپ های گندم نان بر اساس روش های تک متغیره پارامتری و مدل AMMI

به منظور تعیین پایداری عملکرد ۲۳ ژنوتیپ گندم نان به همراه دو رقم شاهد پیشتاز و پیشگام، آزمایشی در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با سه تکرار طی سه سال زراعی (۹۷-۱۳۹۴) در مزرعه تحقیقاتی پردیس کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه رازی کرمانشاه انجام شد. نتایج تجزیه واریانس مرکب نشان داد که اثر محیط، ژنوتیپ و برهم کنش ژنوتیپ در محیط در سطح احتمال ۱ درصد برای صفت عملکرد دانه معنی دار بود. جهت ارزیابی پایداری از آماره های واریانس محیطی، ضریب تغییرات، اکووالانس ریک، واریانس پایداری شوکلا، شیب خط رگرسیون، انحراف از رگرسیون، آماره های پلاستد و پترسون و روش AMMI استفاده شد. بر اساس نتایج حاصل از تجزیه واریانس AMMI سه مولفه اصلی اول در سطح احتمال ۱ درصد معنی دار بودند. این سه مولفه در مجموع ۷/۸۵ درصد از مجموع مربعات برهم کنش ها را توجیه نمودند. هم چنین جهت استفاده هم زمان از اطلاعات حاصل از مولفه های AMMI از ارزش پایداری امی ASV استفاده شد. بر اساس شاخص ASV، ژنوتیپ های پیشتاز، Wc-۴۹۵۸ و پیشگام با کمترین مقدار ASV به عنوان پایدارترین ژنوتیپ ها شناخته شدند. ژنوتیپ های Wc-۴۹۸۷، Wc-۴۷۶۱۵، Wc-۴۷۳۹۹ و Wc-۴۷۶۳۸ با بیشترین فاصله از مرکز بای پلات ناپایدارترین ژنوتیپ ها بودند. رقم پیشتاز به دلیل داشتن رتبه اول از نظر پارامترهای مورد بررسی و نیز خاصیت نانوایی مناسب و مقاومت به خشکی مطلوب، به عنوان پایدارترین ژنوتیپ قابل معرفی می باشد. در مجموع، با توجه به تغییرات اقلیمی در کشور به ویژه در شرایط دیم، بر پایه آماره های مورد بررسی و بای پلات حاصل از تجزیه امی می توان لاینWc-۴۹۵۸  را در کنار دو رقم پیشتاز و پیشگام، به عنوان ژنوتیپ هایی پایدار و سازگار برای شرایط دیم منطقه مورد بررسی پیشنهاد نمود.

کلیدواژه ها:

AMMI stability value ، AMMI analysis ، Grain yield ، Bread wheat ، ارزش پایداری امی ، تجزیه امی ، عملکرد دانه ، گندم نان