ارزیابی شاخص های فضایی-کالبدی در تبیین الگوی پراکنده رویی شهری با استفاده از داده های سنجش از دور. نمونه موردی: شهر کرمان

جمعیت شهرنشین در جهان روز به روز در حال افزایش  بوده و در پی آن، شهرها نیز تبدیل به مکان هایی با تمرکز بالای جمعیتی گشته اند. این امر گسترش فضایی-کالبدی شهر را دستخوش تغییراتی می کند که تبیین الگوی این گسترش به منظور بررسی تاثیرات آن بر زندگی شهری، امری ضروری تلقی می گردد. این پژوهش، قصد دارد با بهره گیری از داده های سنجش از دور، در ۸ مقطع زمانی طی سال های ۱۳۶۳ تا ۱۳۹۷ و با استفاده از ۲۸ شاخص کالبدی-فضایی در ۴ دسته مساحت-لبه، شکل، تجمع و تنوع و در ۳ سطح لکه، کلاس کاربری، و سیمای سرزمین، به تبیین الگوی پراکنده رویی در شهر کرمان بپردازد. برای این منظور، ۸ تصویر از ماهواره های لندست ۵، ۷ و ۸ به فاصله زمانی ۵ سال از یکدیگر انتخاب گردید، آماده سازی آن ها در نرم افزارهای ENVI و ArcGIS انجام شد و سپس مقادیر شاخص های کالبدی-فضایی پراکنده رویی شهری با استفاده از نرم افزار Fragstats در سال های مختلف محاسبه گردید. در مرحله بعد با کدنویسی در نرم افزار MATLAB، وزن دهی به شیوه انتروپی شانون بر روی مقادیر به دست آمده برای شاخص ها انجام گردید که «شاخص بزرگترین لکه (LPI)» بیشترین وزن را به خود اختصاص داد. پس از آن، شاخص پراکنده رویی برای ۸ سال مورد مطالعه محاسبه گردید که بیشترین میزان پراکنده رویی در سال ۱۳۶۳ و کمترین آن در سال ۱۳۹۷ رخ داده است. در مرحله پایانی، با استفاده از آزمون فریدمن در نرم افزار SPSS، رتبه میانگین ۴ دسته مساحت-لبه، شکل، تجمع و تنوع محاسبه شد و با رتبه میانگین شاخص پراکنده رویی مقایسه گردید، نتایج این آزمون نشان می دهد که الگوی پراکنده رویی شهر کرمان عمدتا از شاخص های مساحت-لبه تبعیت می کند.

کلیدواژه ها:

پراکنده رویی شهری ، شاخص های فضایی-کالبدی ، سنجش از دور ، کرمان