پیشبینی و پهنهبندی رقومی حدود آتربرگ با استفاده از مدل شبکه عصبی مصنوعی مبتنی بر روش انتخاب ویژگی کلونی زنبور عسل مصنوعی(مطالعه موردی: دشت یزد-اردکان)

حدود رطوبتی آتربرگ یا پایداری (حد روانی، حد خمیری و حد انقباض) ویژگیهای مهم خاک هستند که اطلاعات ذیقیمتی از رفتار مکانیکی خاک در مباحث مدیریتی در اختیار پژوهشگران علوم خاک قرار میدهند. اهمیت عمده این آزمایش در طبقهبندی خاک-ها است به این دلیل که عدد حد روانی یکی از اعداد تعیین کننده در طبقهبندی میباشد. منطقه مورد مطالعه حوزه دشت یزد-اردکان در بخش شمالی استان یزد قرار دارد که در محدوده عرض شمالی ۳۱ درجه ۴۸ دقیقه و ۳۲ درجه و ۱۳ دقیقه و طول شرقی ۵۲ درجه و ۵۷ دقیقه و ۵۴ درجه و ۵۹ دقیقه فلات مرکزی ایران گسترده شده است. در منطقه مطالعه ۸۵ نمونه خاک به روش هایپرکیوب در رخساره های مختلف ژئومورفولوژی از جمله دشت سرهای لخت، اپانداژ و پوشیده از عمق صفر تا ۲۰ سانتیمتر برداشته شد و آزمایش حدود آتربرگ بر روی نمونه های خاک صورت گرفت. سپس نتایج بدست آمده از حدود آتربرگ با استفاده از مدل شبکه عصبی مصنوعی با تکنیک کلونی زنبور عسل مصنوعی و نقشه برداری رقومی خاک، منطقه مورد مطالعه پهنهبندی شد. نتایج نشان داد بیشترین مقدار حد روانی و حد خمیری در قسمت مرکزی و شرقی و جنوب شرقی منطقه با توجه به بافت ریز دانه خاک از نوع لوم و لومی رسی حاوی رس زیاد و اراضی ریز دانه خاک از نوع دشتسر پوشیده و دشتهای رسی و کمترین مقدار حد روانی در قسمتهای شمال غرب نزدیک به مجاور کوه، شمال شرق و جنوبی منطقه به دلیل تعداد زیاد آبراه ههای فعال و نیمه فعال که رسوبات ریز دانه سطحی را شسته و به قسمت میانی منطقه انتقال برده و رسوبات درشت دانه که حاوی درصد بسیار بالایی از شن میباشد، باقی مانده است، اتفاق افتاد. دامنه تغییرات دامنه خمیری از ۰/۰۱ تا ۴ درصد شد. همچنین دامنه خمیری در تمامی منطقه بیشترین تغییرات آن ۰/۰۱ تا ۲/۵ درصد شد و در بعضی از قسمتهای محدود منطقه شامل مکانهای شمال شرقی و شرقی منطقه از ۲/۵ تا ۴ درصد بدست آمد. اختلاف بسیار کم بین حد روانی و حد خمیری به دلیل مقدار رس کم منطقه بوده که نتوانسته است اختلاف بین حد روانی و حد خمیری یا همان دامنه خمیری نمونه های خاک را زیاد کند. بطور کلی تکنیک بررسی شده در تحقیق حاضر، مدل شبکه عصبی مصنوعی مبتنی بر روش انتخاب ویژگی کلونی زنبور عسل مصنوعی به عنوان بهترین مدل برای پیشبینی و ارتباط معنیدار حدود آتربرگ با خصوصیات مختلف خاک و توپوگرافی منطقه مورد مطالعه میباشد و میتواند بسیاری از واریانسهای مرتبط با حدود آتربرگ و شاخصها در مقیاس حوزه دشت یزد-اردکان را توضیح دهد.

کلیدواژه ها:

حدود آتربرگ ، شبکه عصبی مصنوعی ، کلونی زنبور عسل مصنوعی ، ارزیابی مدل