وصف مبهم aiva- در فارسی باستان

در عبارت کلیشه ای aivam parūvnām xšāyaθiyam که در مقدمه تعدادی از کتیبه های پادشاهان هخامنشی تکرار می شود، همه محققان aivam را عدد و xšāyaθiyam را معدود آن انگاشته و عبارت را «یک شاه از بسیاری» ترجمه کرده اند؛ اما بررسی دقیق ارتباط نحوی اجزاء و ارکان عبارت و مقایسه آن با عبارت مقدم برخود، مثلا haya Dārayavahum xšāyaθiyam akunauš «(آن) که داریوش را شاه کرد» صراحتا نشان می دهد که در عبارت مورد بحث ما فعل جمله، یعنی akunauš به قرینه همین جمله اخیرالذکر حذف شده، به بیان دیگر ساختار عبارت در اصل (haya) aivam parūvnām xšāyaθiyam (akunauš) بوده است. این مقاله به تعیین نقش نحوی aivam و xšāyaθiyam و توجیه نقش paruvnām اختصاص یافته و در طول آن کوشش شده است تا با ذکر شواهدی از متون اوستایی و فارسی باستان نشان داده شود که بر خلاف پندار رایج، aivam … xšāyaθiyam عدد و معدود نیستند، بلکه aivam وصف مبهمی است که نقش مفعول صریح فعل کنش نمود akunauš را بر عهده گرفته و xšāyaθiyam مسند آن است، بنابر این عبارت مورد بحث را با اطمینان خاطر می توان «یکی را، شاه بسیاران» ترجمه کرد.

کلیدواژه ها:

aiva- ، یکی ، وصف مبهم ، فعل کنش نمود ، فارسی باستان