تعیین و ارزیابی آب کاربردی و بهره وری فیزیکی و اقتصادی آب در باغات انگور و گردو منطقه ملایر همدان

استفاده بهینه و مناسب از منابع آب با توجه به بحران آب و خشکسالی های اخیر در کشور امری بسیار ضروری است. در این راستا استفاده از شیوه های نوین آبیاری از جمله راهکارهایی است که که به منظور افزایش بهره وری آب در کشور توسعه یافته است. لذا این تحقیق به منظور مقایسه میزان بهره وری فیزیکی و اقتصادی آب در سامانه های آبیاری قطره ای و سطحی و بازده تولید محصول در باغات انگور و گردو شهرستان ملایر از توابع استان همدان انجام شد. در این پژوهش حجم آب کاربردی در باغات مورد مطالعه با اندازه گیری دبی منبع آبی، تعداد آبیاری و ساعات آبیاری در هر نوبت محاسبه شد. نیاز آبی بر اساس آمار و اطلاعات هواشناسی سال-های اخیر محاسبه و با میزان نیاز آبی برآورد شده در سند ملی آب مقایسه شد. بهره وری آب بر اساس میزان عملکرد محصول به ازای واحد حجم آب(CPD) ، درآمد به ازای واحد حجم آب(BPD) ، و بازده خالص به ازای واحد حجم آب (NBPD) محاسبه شد. نتایج تحقیق نشان داد که روش آبیاری قطره ای نسبت به روش آبیاری سطحی به ترتیب باعث کاهش ۴۰ و ۵۴ درصدی آب کاربردی محصول انگور و گردو شد. میزان بهره وری آب در باغات انگور و گردو در آبیاری قطرهای به ترتیب ۱/۲۵ و ۸۱/۱ و در آبیاری سطحی ۸/۷ و ۸۸/۰ کیلوگرم بر مترمکعب محاسبه شد. نیاز آبی محاسباتی بر اساس آمار و اطلاعات هواشناسی ده ساله اخیر در این دو محصول بیشتر از میزان ذکر شده در سند ملی آب بود. مقایسه میزان متوسط آب کاربردی با نیاز آبی محاسباتی حاکی از کم آبیاری در اغلب باغ های مورد مطالعه بود. مقایسه بهره وری اقتصادی آب در دو محصول نشان داد که این شاخص در روش آبیاری قطره ای به مراتب بالاتر از روش آبیاری سطحی است. میزان شاخص بازده خالص به ازای واحد آب کاربردی (NBPD) در روش آبیاری قطره ای در دو محصول انگور و گردو به ترتیب ۲۳۱ و ۱۱۷ و در روش آبیاری سطحی ۱۱۰ و ۱۱۵ هزار ریال بر متر مکعب تعیین شد.

کلیدواژه ها:

آبیاری قطره ای ، آبیاری سطحی ، بازده خالص ، عملکرد محصول