آینده پژوهی نیازآبی گندم با الگوهای سری های زمانی در شرق دریاچه ارومیه

با توجه به شرایط موجود و چشم انداز وضعیت دریاچه ارومیه، آینده پژوهی متغیرهای برنامه ریزی و مدیریت آبیاری از جمله تبخیر و تعرق گیاهان زراعی و باغی به منظور اصلاح الگوی کشت در شرق این دریاچه از اولویت های پژوهش کشاورزی است. در این پژوهش، سری زمانی نیازآبی گندم در شانزده منطقه استان آذربایجان شرقی واقع در شرق دریاچه ارومیه با استفاده از روش پنمن مانتیث فائو ۵۶ و ضرایب گیاهی منطقه ای تعیین گردید. طول دوره تحلیل ۸۰ سال زراعی از سال ۳۱-۱۳۳۰ تا ۹۷-۱۳۹۶ بود که داده های ۵۰ سال (از سال زراعی ۳۱-۱۳۳۰ تا ۸۰-۱۳۷۹) برای الگوبندی، از داده های ۱۷ سال (از سال ۸۱-۱۳۸۰ تا ۹۷-۱۳۹۶) برای آزمون و از داده های ۱۳ سال آینده (از سال ۹۸-۱۳۹۷ تا ۱۴۱۰-۱۴۰۹) برای آینده پژوهی استفاده گردید. مناسب ترین الگوی سری زمانی از بین هیجده الگوی ممکن برای نیازآبی گندم در مناطق با اقلیم سرد ازجمله آذرشهر، اسکو، بناب، تبریز، جلفا، مراغه، ملکان، مرند و میانه به صورت اتورگرسیو تلفیقی میانگین متحرک (۰،۱،۱) و برای مناطق با اقلیم فراسرد ازجمله اهر، بستان آباد، سراب، شبستر، کلیبر، هریس و هشترود به صورت الگوی روند نمایی بود. میانگین نیازآبی گندم در آذربایجان شرقی در ۶۷ سال گذشته ۴۷۸ میلی متر و در ۱۳ سال آینده ۵۰۰ میلی متر به دست آمد. یافته های پژوهش برای اصلاح الگوی کشت در شرق دریاچه ارومیه، برنامه ریزی مناسب آبیاری در شرایط آبیاری کامل یا کم آبیاری و کاهش آسیب های خشک سالی قابل استفاده و مفید است.

کلیدواژه ها:

آذربایجان شرقی ، الگوی کشت ، پنمن مانتیث ، مدیریت آبیاری ، نیاز آبی