ارزیابی خشکسالی و آسیب پذیری در نوسانات تولید محصول زعفران در اثر کمبود بارش - مطالعه موردی: خراسان رضوی و جنوبی

خشکسالی به عنوان یکی از مهمترین بلایای طبیعی به طور مستقیم جوامع گیاهی و حتی شهری را از طریق تغییر در دسترسی به منابع آب تحت تاثیر قرار می دهد و منجر به وارد آمدن خسارت های زیادی به زندگی انسان و اکوسیستم های طبیعی می گردد.آسیب پذیری کشاورزی به درجه ای که سیستم کشاورزی به دلیل استرس تجربه ی آسیب سخت را داشته اشاره دارد. هدف از این تحقیق بررسی تاثیر خشکسالی و ارزیابی آسیب پذیری تولید محصول زعفران است. به این منظور برای سنجش کمی خشکسالی هواشناسی از شاخص های استاندارد شده بارش (SPI)، ناهنجاری بارندگیRAI) ) و معیاربارندگی سالانه(SIAP) و شاخص (SPI) به عنوان شاخص منتخب برای ارزیابی آسیب پذیری بر اساس بارش های ماهانه ۶ ایستگاه هواشناسی استان خراسان رضوی و جنوبی طی ۳۰ سال (۹۴-۱۳۶۵) استفاده شد. در بررسی تاثیرات خشکسالی بر تولید یک محصول کشاورزی نیز از شاخص عملکرد نسبی محصول زعفران استفاده گردید. بررسی شدت خشکسالی های رخداده بیشتر در حد شدید و بسیار شدید بود. شاخص های SIAP ,RAIو SPI روندی همسو با شاخص های زراعی مرتبط با تولید زعفران در شهرهای بیرجند، گناباد، قائن، کاشمر نشانداد. اما شاخصSIAPوSPI از نظر شدت خشکسالی های برآوردی با شاخص عملکرد نسبی همخوانی بیشتری داشتند. شاخص های خشکسالی در شهرستان های تولیدکننده زعفران در استان خراسان رضوی و جنوبی در طی ۱۰ سال گذشته تا حد قابل توجهی با روند کاهش نسبی عملکرد زعفران در طی این دوره انطباق نشان داد. در این پژوهش، نتایج بررسی آسیب پذیری در طی سال های ۹۵- ۶۵ نشان داد عملکرد زعفران درتمام مناطق مورد مطالعه، حساسیت کم به دوره خشکسالی داشته است.

کلیدواژه ها:

مقیاس زمانی ، بلایای طبیعی ، عملکرد نسبی ، شاحص استاندارد شده بارش