ارزیابی خشک سالی در بیرجند با تاکید برشاخص خشک سالی پالمر واسنجی شده و عملکرد نسبی محصول گندم دیم

خشک­سالی پدیده ی طبیعی و مستمر اقلیمی است که به­طور معمول در تمامی مناطق دنیا رخ می دهد ولی ویژگی ها، نوع و شدت آن ها از یک منطقه با منطقه دیگر متفاوت است. خشک­سالی یک پدیده خزنده بوده به طوری که ابتدا و انتهای مشخصی ندارد و شدت تاثیر کم­تر اما سطح بیش­تری را نسبت به دیگر بلایا مانند: سیل، زلزله و... دارا می­باشد،که در نهایت خسارات بیش­تری را نسبت به بلایای دیگر سبب می­شود. آستانه خشک­سالی با توجه به شرایط مکانی متفاوت است، بنابراین برای حذف اثرات مکانی، آمار نقطه­ای یک ایستگاه و به­عنوان ایستگاه شاخص هر منطقه قابل استفاده است.در این مطالعه با استفاده از نرم­افزار SC-PDSI شدت خشک­سالی پالمر برای ایستگاه سینوپتیک بیرجند طی دوره ی آماری ۲۰۱۴-۱۹۸۵، در مقیاس سالیانه وماهیانه محاسبه گردید و همچنین روند خشک­سالی با استفاده از آزمون­های آماری من کندال و پتیت، بررسی شد و در ادامه ارتباط بین شاخص­های خشک­سالی و عملکرد نسبی محصول گندم دیم بررسی شد. با استفاده از آزمون­های همگنی مشخص شد که داده­های بارندگی و دمای هوای ایستگاه همگن بوده و آزمون کفایت داده­ها نشان داد که یک دوره ۳۰ ساله برای پایش خشک­سالی منطقه کافی می­باشد. نتایج تحقیق نشان داد که تغییرات ناگهانی سری زمانی SPI سالیانه و ماهیانه در سطح ۵ درصد معنی دار است که نقطه تغییر آن ماه می سال ۱۹۹۸ می باشد. همچنین در مورد شاخص PDSI سالیانه و ماهیانه، نتایج حاکی از آن است که تغییرات ناگهانی سری زمانی PDSI سالیانه در سطح ۵ درصد معنی دار است که نقطه تغییر آن ماه فوریه سال ۲۰۰۰ می باشد. همچنین شاخص­های SPI و PDSI روندی همسو با شاخص زراعی عملکرد نسبی گندم دیم داشت و بعد از نقطه تغییر، مقدار ضریب همبستگی شاخص PDSI با عملکرد نسبی گندم دیم ۷/۰ و میزان همبستگی شاخصSPI  با عملکرد نسبی گندم دیم ۵۵/۰ بدست آمد.

کلیدواژه ها:

آزمون من - کندال و پتیت ، خشک سالی کشاورزی ، روند خشک سالی ، عملکرد نسبی ، گندم دیم