بررسی وضعیت اشتغال آموزش دیدگان سازمان آموزش فنی و حرفه ای و برآورد الگوی عوامل موثر بر آن (بررسی میدانی شهر تهران)

موضوع اشتغال و بیکاری نیروی انسانی یکی از مهم ترین مسائل و مشکلات جهان است که در کشورهای در حال توسعه با توجه به عدم توازن ساختارهای اقتصادی، اجتماعی، فرهنگی، و سیاسی نقش و سهم بیشتری بر توسعه دارد. بیکاری یا عدم اشتغال نیروی انسانی، آثاری زیانبار در مسائل اقتصادی، اجتماعی، سیاسی، فرهنگی، و امنیتی به همراه دارد. هدف از این پژوهش، بررسی وضعیت اشتغال آموزش دیدگان مراکز آموزشی ثابت سازمان آموزش فنی و حرفه ای در تهران است. برای این منظور، ضمن معرفی فرضیه ها، نظریه ها و پژوهش های جهانی را نیز در زمینه شاخص های موثر بر اشتغال بررسی می نماییم. پس از آن به معرفی آموزش های ارائه شده در سازمان فنی و حرفه ای می پردازیم. در ادامه وضعیت اشتغال در ایران را به طور اجمالی بررسی، سپس شاخص های موثر بر اشتغال آموزش دیدگان فنی و حرفه ای در شهر تهران و شدت و جهت تاثیر آنها را به تفکیک جنسیت (زن- مرد) با استفاده از الگوی اقتصادسنجی لوجیت ارزیابی می کنیم. این شاخص ها عموما عبارتند از: سطح تحصیلات، سن، تاهل، جنسیت، نمره آزمون پایان دوره، سطح مهارت ۱ یا ۲ و نوع حرفه آموزشی. جامعه آماری این تحقیق شامل تمامی آموزش دیدگان درجه ۱ و ۲ مراکز ثابت آموزشی شهر تهران در سال های ۱۳۷۷-۱۳۷۹ است که در مجموع۴۷۸۱۰ نفر (۳۶۸۶۰ نفر مرد و ۱۰۹۵۰ نفر زن) را دربر می گیرد. (جدول۱). این تعداد فقط شامل آموزش دیدگان آزاد است و آموزشگاه های آزاد، کارآموزان معرفی شده از آموزش و پرورش (شاخه کاردانش) و دیگر دستگاه های اجرایی نظیر: بیمه بیکاری، اتحادیه ها، صنایع، اصناف و زندان ها و… را شامل نمی شود. روش نمونه گیری، طبقه ای تصادفی است. برای این کار از اطلاعات مقطعی در دوره زمانی سه ساله استفاده شده است. اطلاعات مورد نیاز به صورت میدانی جمع آوری و سازماندهی شده، و بنا به ماهیت موضوع از فن پرسشگری و مصاحبه استفاده شده است. با توجه به نبود اطلاعات کافی از کارآموزان و عدم بانک اطلاعاتی و نیز مشکل دسترسی به آنها فقط۴۸۰ نمونه مورد مشاهده قرار گرفت که از این تعداد نیز ۳۸ نفر به دلیل آنکه قبل از گذراندن دوره های آموزشی سازمان شاغل بودند و پس از آن نیز در همان شغل باقی ماندند، از این رو، از نمونه آماری حذف شدند. در نتیجه حجم نمونه به ۴۴۲ نفر - ۲۹۹ نفر مرد و ۱۴۳ نفر زن - تقلیل یافت. نتایج پژوهش حاضر نشان می دهد در شهر تهران شاخص های سطح تحصیلات، سن، تاهل و نمره آزمون بر اشتغال مردان اثر مثبت دارد. همچنین شاخص های نمره آزمون و حرفه آموزشی که اغلب مربوط به بخش خدمات است، بر اشتغال زنان اثر مثبت دارد. اما در برآورد کل نمونه آماری اعم از زن و مرد، شاخص جنسیت هیچ تاثیری بر اشتغال نداشته و به همین دلیل تفاوت معنی داری بین نرخ بیکاری زنان و مردان وجود ندارد.