سخن سردبیر

مفهوم جنگ تلفیقی (Hybrid War) اولین بار پس از جنگ ۳۳ روزه حزب ا.... لبنان با رژیم صهیونیستی وارد ادبیات دفاعی گردید و سپس به عنوان الگوی کلی جنگ های آینده مورد توجه قرار گرفت. بیشتر به این دلیل که حزب ا... توانست تاکتیک و فناوری پیشرفته ی تسلیحاتی خود را در بعد فیزیکی جنگ ( زمین و دریا) به نحو احسن به کارگیرد، و هم در بعد ادراکی جنگ نیز بسیار موفق ظاهر شد، مواردی مانند کنترل و مدیریت نواحی غیر نظامی، پشتیبانی از روستاهای خط مقدم، جلب هم دردی جامعه جهانی، بازگرداندن امنیت و بازسازی مناطق آسیب دیده، خدمات رسانی به آسیب دیدگان و ... از آن زمان تا کنون شواهدی زیادی در دست است که بازیگران گوناگون بر اساس ایدئولوژی و مقدورات ذهنی و عینی خود، نسخه های منحصر به فردی از همین الگو را به نمایش می گذارند: الگویی با ماهیت چند وجهی، کم شدت، فیزیکی و غیر فیزیکی شامل: جنگ سایبری، نوآوری در دانش و فناوری های نوظهور، اقدامات دیپلماتیک، پویش های رسانه ای، سناریو های نبرد ناهمتراز، تروریسم جهانی ( اکنون توسط تکفیری ها)، جنایات سازمان یافته بین المللی، چالش های اجتماعی، اختلال در به کارگیری منابع ( مانند منابع انرژی)، بهره گیری از نقاط ضعف جهانی شدن ( مانند دسترسی به جریان آزاد اطلاعات، جابجایی پول، کالا و انسان) و ... در واقع جنگجویان تلفیقی تلاش می کنند تا توانایی به کارگیری هم زمان ابزارهای متعارف و غیر متعارف را برای دستیابی اهداف خود کسب کنند. البته جنگ های تلفیقی محدود به بازیگران غیر دولتی نبوده و کشورها نیز می توانند در قالب جنگ متعارف از عناصری تلفیقی استفاده کنند، از حملات سایبری گرفته تا هک های زیستی ( مانند استفاده از امواج الکترومغناطیس و ایمپلنت های مغناطیسی کنترل رفتار، تغییر توالی ژنتیکی، خوراندن جمعی مواد و داروهای خاص به جمعیت هدف برای اهداف امنیتی و ...) و کاربردهای فناوری نانو در جنگ. تلفیق ابزارهای متنوع در جنگ پدیده ی جدیدی نیست، اما این که در محیط امنیتی حاضر شاهد وقوع همزمان جنگ های چند وجهی در قالب یک رهیافت کل نگر هستیم که روش های سنتی و غیر سنتی، و نیز بازیگران دولتی و غیر دولتی را دربر می گیرد، پدیده ای جدید است. به بیان دقیق تر، امروز این امکان برای بسیاری از بازیگران دولتی و غیر دولتی به وجود آمده تا در جنگ تلفیقی پنج مشخصه اصلی را در کنار هم قرار دهند: اول، اولویت رفتار بر ساختار؛ دوم، همزمانی در اجرای موازی ( و نه متوالی) حالت های گوناگون جنگ؛ سوم، ترکیب متنوع منابع و ابزارهایی که تا پیش از این ناهمگون تصور می شدند؛ چهارم، هنجار شکنی یعنی نادیده گرفتن اصول و قواعد موجود. در شماره آتی نشریه سیاست دفاعی به بیان روشن تر این موضوع خواهیم پرداخت.

کلیدواژه ها:

فصلنامه سیاست دفاعی