حسابداری تعهدی

با همه کوششهایی که در زمینه اجرای سیاستهای خصوصی سازی و اصل چهل و چهار قانون اساسی صورت گرفته، هنوز بخش بزرگی از منابع مالی واقتصادی در کشور، دولتی است. نظارت بر شیوه اداره و مصرف این منابع، به گونه ای که منافع اکثریت را تضمین کند،حق شهروندان در یک نظام مردمسالار است و وظیفه دولت، پاسخگویی در این زمینه است (باباجانی، جعفر،.(۱۳۷۸اما،آیا صرف اینکه دولت بگوید منابع مالی را از کجا تامین کرده و در کجا مصرف کرده است، کفایت می کند؟ آیا تنها تامین منابع و تنظیم مصارف طبق بودجه با در نظر گرفتن منابع مالی، کفایت میکند؟ بی گمان، پاسخگویی دولت تنها در این سطح کافی نیست و گذشته از پاسخگویی نسبت به منابع مالی باید بر کل منابع اقتصادی در اختیار دولت نیز تاکید شود .در ایران، در سالهای اخیر، تلاشهایی در راه پاسخگویی صورت گرفته که کافی به نظر نمی رسد.برای بالا بردن سطح پاسخگویی دولت، گذشته از وجود اراده سیاسی، استقرار سیستمها و اعمال مکانیزمهای نظارتی نیز ضرورت دارد . سیستم حسابداری دولتی کنونی در ایران بسیار قدیمی است و از پیشرفتهای گسترده و بایسته بی بهره اطلاعاتی که از این گونه سیستم حسابداری به دست می آید،گرچه ممکن است برخی نگرانیهای سنتی را از میان ببرد،اما برای هدفهای برنامه ریزی و تصمیم گیریهای مدیریت کافی نیست و امکان پاسخگویی مدیران دربرابر کارکرد خود و دستگاه زیردستشان را فراهم نمیکند .با سیستم بودجه بندی و حسابداری کنونی،کنترل اثربخشی برنامه های دولت و ارزیابی آن بسیاردشوار است . اطلاعاتی که از این سیستم به دست می آید، ابتدایی و ناکافی است و نمیتوان آنرا برای ارزیابی کارایی و اثربخشی تجزیه و تحلیل کرد وداده های لازم را برای اندازه گیری و محاسبه بهای تمام شده خدمات و کالاهای بخش دولتی به دست آورد (زارعی بتول،.(۱۳۸۶ از این رو، لازم است که برای حسابرسی کارآمد در بخش دولتی، گذشته از کامل کردن سیستم گزارشگری در مورد منابع مالی، به گزارشگری در مورد کل منابع اقتصادی در اختیار دولت نیز توجه شود و به این ترتیب، بهره گیری از حسابداری تعهدی در بخش عمومی گریزناپذیر به نظر می رسد.با توجه به موارد فوق الذکر حسابرسی یک سازمان نیز بسیار حائز اهمیت است. آنچه در حسابرسی نقطه آغاز محسوب می شود،شناسایی وضع موجود است .بخش بزرگی ازشناسایی وضع موجود یک واحد، از راه سیستمهای اطلاعاتی آن صورت می گیرد . برای آگاهی از وضع موجود و کارکرد یک بخش، سیستمهای حسابداری و گزارشگری، از مهمترین منابع اطلاعاتی محسوب می شود، حال هرچه سیستمهای حسابداری کاملترباشد، گزارشهای آن کاملتر، شفافتر، مربوط تر و به کارکرد واقعی واحد رسیدگی شونده، نزدیکتر است.در سیستم حسابداری و گزارشگری زمان و شیوه شناسایی رویدادهای مالی اهمیت بنیادی دارد .براین اساس، مبانی گوناگونی برای شناسایی رویدادهای مالی، از مبنای نقدی کامل تاتعهدی کامل، وجود دارد. برخلاف بخش خصوصی که مبنای پذیرفته شده آن تعهدی کامل است، در بخش عمومی و حسابداری دولتی کشورها، مبانی متفاوتی مورد استفاده قرار می گیرد .در سالهای اخیر، بیشتر کشورها برای حرکت به سمت حسابداری تعهدی، بهعل۶ت مزایای آن، از جمله افزایش مسئولیت پاسخگویی و شفافیت اطلاعاتی، توانایی سنجش بهتر کارکرد وبهره وری، گرایش نشان داده اند.