تحلیل نقش عوامل طبیعی در توزیع فضایی محوطههای نوسنگی و مسوسنگ شهرستان اردل، چهارمحال و بختیاری

نیمه غربی استان چهارمحال و بختیاری (شهرستان اردل)، به سبب دارا بودن کوه­های مرتفع، دره­های عمیق و دشت­های میانکوهی کوچک و قرارگیری در مسیر کوچ عشایر، از گذشته­های دور تاکنون مورد توجه انسان­ بوده است. نظر به اهمیت ارتباطی این بخش از استان و نقشی که جوامع کوچ­رو در تبادل فرهنگی بین مناطق کوهستانی چهارمحال و بختیاری و مناطق پست دشت خوزستان و مناطق جلگه­ای فارس در طول تاریخ ایفا می­کرده­اند، و با توجه به نوع معیشتی که هم­اکنون نیز در منطقه حاکم است، شناخت ویژگی­های دوران روستانشینی نوسنگی و مس­و­سنگ، شناخت الگوی استقرار، تاثیر محیط بر چگونگی شکل­گیری و پراکندگی محوطه­های آن و شناخت نوع استقرار کوچ­نشینی یا یکجانشینی آن ضروری است. این مقاله بر آن است تا عوامل زیست ـ محیطی و نقش آن در شکل­دهی فضای زیستگاه­های انسانی در دوره­های نوسنگی و مس­و­سنگ در شهرستان اردل را  بررسی نماید. برای بررسی تاثیر عوامل محیطی بر استقراهای نوسنگی و مس­و­سنگ، آنها با توجه به عواملی چون ارتفاع از سطح دریا، درصد شیب، جهت شیب، فاصله از رودخانه، فاصله از مسیرهای ارتباطی، ساختار زمین و گسل­های موجود در منطقه با استفاده از روش­های آماری (درصدگیری) ارزیابی شدند. برای یافتن ارتباط هر محوطه با هر عارضه طبیعی­، آنها بر اساس نقشه پایه آن عارضه، به چندین طبقه تقسیم شده و میزان همبستگی محوطه­ها با هر طبقه به­دست آمد. در مجموع دو نوع الگوی استقرار شناسایی شده است؛ یکجانشین و کوچ­نشین. نوع غالب استقرارهای این منطقه را محوطه­های کوچ­نشینی تشکیل می­دهند.

کلیدواژه ها:

عوامل طبیعی ، نوسنگی و مسوسنگ ، شهرستان اردل ، توزیع فضایی ، GIS