ارزیابی تاثیرپذیری رژیم آبدهی چشمههای کارستی از رخداد خشکسالی مطالعه موردی: چشمههای کارستی حوضه رودخانه الوند

آبخوان­های کارستی از مهمترین منابع تامین آب مورد نیاز برای شرب و کشاورزی در استان کرمانشاه است. وقوع خشکسالی­های دو دهه گذشته، سبب کاهش شدید میزان آبدهی این آبخوان­ها شده است و این امر تاثیر زیادی بر جوامع انسانی منطقه داشته است. هدف از این پژوهش ارزیابی تاثیرپذیری رژیم آبدهی و همچنین شناخت روند رژیم آبدهی چشمه­های کارستی حوضه رودخانه الوند از رخداد خشکسالی در طول چندین دهه گذشته است. آمار ماهانه بارش و دبی ایستگاه­های بارانسنجی و هیدرومتری، داده­های اصلی پژوهش هستند و بر اساس مشابهبودن شرایط اقلیمی، ویژگی­های زمین­شناسی و ژئومورفولوژی کارست سه چشمه سرابگرم، ماراب و ورده­ناو بهعنوان چشمه­های شاخص انتخاب شدند. از شاخص SPI برای تحلیل خشکسالی­ها و از روش­های آماری استانداردسازی دبی و بارش، RAPS، محاسبه شاخص و تعیین خشکسالی هیدرولوژیکی و ارتباط آن با خشکسالی هواشناسی برای ارزیابی و برآورد تاثیرپذیری رژیم آبدهی چشمهها از رخداد خشکسالی استفاده شد. نتایج پژوهش نشان داد، هر سه چشمه به کاهش بارش حساس است؛ اما زمان واکنش به کاهش بارش در سه چشمه یکسان نیست؛ همچنین تاخیر زمانی بین رخداد خشکسالی هواشناسی با کاهش آبدهی چشمه­ها وجود دارد و از ۱۳۷۷ تا ۱۳۸۹ روند نزولی در رژیم آبدهی چشمه­ها مشاهده می­شود. تاثیرپذیری آبدهی چشمه­ها از خشکسالی به توسعه­یافتگی سیستم­های کارستی، حجم ذخیره دینامیکی (اثر حافظه) آبخوان، مدت و شدت خشکسالی بستگی دارد و رخداد دو دوره خشک شدید، اثر حافظه آبخوان­ها را تعدیل کرده و باعث شده است که از سال ۱۳۷۸ تا ۱۳۸۹ خشکسالی هیدرولوژیکی ملایمی در رژیم آبدهی چشمه­ها غلبه داشته باشد. 

کلیدواژه ها:

خشکسالی ، چشمههای کارستی ، رژیم آبدهی ، RAPS ، حوضه رودخانه الوند