ارزیابی کمی فرسایش آبی خاک با مدل EPM (مطالعه موردی: حوضه آبخیز بدرانلو)

فرسایش خاک از مشکلات زیستمحیطی موجود در استان خراسان شمالی و حوضه آبخیز بدرانلوست. بررسیها نشان میدهد سالیانه حدود ۴۶۱۵۷۴ تن خاک از زمینهای حاصلخیز لسی حوضه بدرانلو فرسایش مییابد که به کاهش حاصلخیزی خاک و انباشت رسوبات منجر شده و رسوبات حاصل از فرسایش موجب کاهش عمر مفید سدها و سازههای آبی بخش پایاب حوضه میشود. در این پژوهش که با هدف ارزیابی کمی فرسایش آبی در حوضه بدرانلو انجام شده، از روش تجربی پتانسیل فرسایش([۱]EPM ) استفاده شده است. در پژوهش حاضر ضمن ارزیابی کمی فرسایش آبی خاک، مقدار رسوب ویژه برای زیرحوضهها و کل حوضه آبخیز بدرانلو در نرمافزار ILWIS ۳.۳ محاسبه و نقشه مقدار رسوب ویژه حوضه (GSp) تهیه شد؛ سپس ضمن تحلیل فرسایش زمینشناسی و فرسایش تشدیدی در آنالیز آماری و بررسی نقش عوامل توپوگرافی در شدت فرسایش خاک، از روش ANOVA در نرمافزار SPSS استفاده شد. نتایج بهدستآمده وضعیت نگرانکننده ناپایداری بومشناختی را در سطح حوضه گوشزد کرده است؛ به گونهای که میانگین سالیانه فرسایش آبی خاک در حوضه حدود ۷۳/۲۳ تن در هکتار است. در بین زیرحوضهها، زیرحوضه ۴ واقع در مرکز حوضه با سالیانه حدود ۸۹/۶۳ تن در هکتار بیشترین میزان فرسایش خاک را دارد. فرسایش شیاری و تودهای، فرسایش آبی متداول در سطح حوضه است. علاوه بر شرایط لیتولوژی و تغییر کاربری اراضی، در بین عوامل توپوگرافی، شیب و جهت شیب با توجه به همبستگی زیاد بیشترین تاثیر را در شدت فرسایش خاک حوضه دارند. [۱] Erosion Potential Method

کلیدواژه ها:

فرسایش آبی ، خاک ، حوضه بدرانلو ، توپوگرافی ، مدل EPM