واکاوی اثر رشتهکوههای زاگرس بر تغییرات بارشهای سودانی در غرب ایران

رشتهکوههای زاگرس بهمثابه مهمترین چهره ناهمواری در غرب ایران علاوه بر اثر کوهساری بر وقوع بارشها، بر فعالیت سامانههای بارشی نیز تاثیرگذارند. هدف اصلی مقاله حاضر، تحلیل اثر تقویتکننده کوههای زاگرس بر سامانه سودانی است. برای این منظور با روش تحلیل عاملی از بین بارشهای یکروزه سودانی در طول دوره ۱۹۹۶ تا ۲۰۱۷، سه نمونه بارش یکروزه ۲ دسامبر ۱۹۹۹، ۳۰ مارس ۲۰۱۲ و ۲۰ مارس ۲۰۱۵ انتخاب و بررسی شد. روش مطالعهشده، استفاده از تحلیل همدیدی عناصر جوی و مدل درونیابی بارش در محیط GIS بوده است. این مطالعه نشان داد وزش دمایی گرم و برخورد سامانه سودانی به دامنههای غربی و جنوب غربی زاگرس سبب کاهش ارتفاع ژئوپتانسیل و شکلگیری میدان تاوایی مثبت شده است. وزش تاوایی مثبت به سمت دامنههای جنوب شرقی و داخلی زاگرس نیز موجب تقویت حرکات صعودی در این دامنهها شده است. در ترازهای بالاتر جو، وزش دمایی سرد در مجاورت با منطقه وزش دمایی گرم سطوح زیرین به کاهش ارتفاع ژئوپتانسیل تراز میانی جو انجامیده و حرکات صعودی هوا را تقویت کرده و شرایط مناسب ترمودینامیکی برای رشد و تقویت ابرهای همرفتی و بارش شدید بر سطح ناهمواریهای منطقه فراهم شده است. در این پژوهش مشخص شد در همه نمونهها جهت ورود سامانه و رطوبت به منطقه از دامنه و طول موج ناوه میانی جو پیروی کرده است. نتایج نشان داد بیشینه بارشها در دامنههای واقع در مسیر ورود سامانه دیده شده است. همچنین تغییرات بارش بر شیبهای تند زاگرس بیشتر از سطوح دیگر بوده است.

کلیدواژه ها:

زاگرس ، سودانی ، بارش ، جهت ، ناهمواری