ارزیابی عوامل محیطی در شکل گیری استقرارهای اشکانی دشت سرخس
محل انتشار: دوفصلنامه پژوهه باستان سنجی، دوره: 6، شماره: 2
سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 361
فایل این مقاله در 21 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JRA-6-2_007
تاریخ نمایه سازی: 9 اردیبهشت 1400
چکیده مقاله:
دوره اشکانی در خراسان نسبت به دیگر ادوار تاریخی ایران هر چند بیشتر شناخته شده است؛ اما نیازمند کاوشهای باستانشناسی مدون و هدفمندی است تا اطلاعات و دادههای باستانشناختی محکم و استواری در اختیار باستانشناسان قرار دهد. با توجه به خاستگاه اشکانیان در شمال شرق ایران دشت سرخس هدف یک بررسی روشمند میدانی قرار گرفت تا از روند و چگونگی استقرار و تاثیرگذاری دوسویه طبیعت و انسان در منطقه درک درستی حاصل گردد. نتیجه این بررسی، شناسایی چهارده محوطه استقراری از این دوره بود که این تعداد از منظر عوامل محیطی و وسعت محوطهها، قابل تامل و ارزیابی است. هم چنان که گفته آمد، هدف و ضرورت این پژوهش بررسی و شناخت استقرارهای دوران اشکانی در این منطقه و مطالعه پیرامون مولفهها و عوامل موثر در شکلگیری و الگوی پراکندگی محوطهها در این حوزه جغرافیایی است. از این رو، محوطههای شناسایی شده اشکانی دشت سرخس از منظر عوامل محیطی و شاخصههای موثر جغرافیایی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. در تحلیل دادهها، علاوه بر استفاده از روشهای مرسوم در بررسیهای میدانی و الگوهای استقراری از سیستم اطلاعات جغرافیایی (GIS) استفاده شد. خروجی نقشهها و دادههای استقرارهای اشکانی منطقه نشان داد که از میان عوامل محیطی موثر در شکلگیری استقرارها، دوری و نزدیکی یا قرار گرفتن استقرارها در امتداد مسیر رودخانهها (الگوی استقرار خطی)، راههای ارتباطی (نسا و جاده ابریشم)، ارتفاع و ناهمواری در مکانگزینی استقرارها در محدوده ارتفاعی بین ۳۰۰ تا ۱۱۰۰ متر از سطح دریا و چگونگی پراکنش آنها در دشت سرخس و همچنین ارتفاعات در شکلگیری استقرارها بیشتر از سایر عوامل محیطی تاثیرگذار بوده است. از مهمترین نتایج بررسی حاضر، شناسایی و کشف استقرارهایی با آثاری غنی از دوره اشکانی و تحلیل شکلگیری آنها بر مبنای عوامل و مولفههای محیطی و نیز بازسازی بخشی از فرهنگ اشکانی در شمال شرق خراسان و تاسیس گاهنگاری نسبی پارتیان دشت سرخس در چارچوب طبقهبندی، گونه شناسی و گونه شناختی نمونههای سفالین به دست آمده است.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
داود بهروزی فر
دانشجوی دکتری باستانشناسی تاریخی دانشگاه علوم و تحقیقات، تهران
رضا مهرآفرین
استاد گروه باستانشناسی دانشگاه مازندران، مازندران
محمدرضا سعیدی
دانشیار پژوهشی پژوهشکده تحقیق و توسعه علوم انسانی سازمان مطالعه و تدوین (سمت)، تهران
احمد چایچی امیرخیز
استادیار پژوهشگاه میراث فرهنگی و گردشگری پژوهشکده باستانشناسی، تهران
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :