کارکرد ایدئولوژی در لایه های سبکی داستان حسنک وزیر

چکیده: ادبیّات آیینه‌ای گویا از دیدگاه‌ها، افکار، عقاید، باورها و در یک کلام ایدئولوژی حاکم بر اذهان نسل‌های متمادی است که خواسته یا ناخواسته در آثار هر دوره بازتاب می‌یابد. گزارش بیهقی از داستان بردارکردن حسنک نیز از این بازتا‌ب‌ها خالی نیست. هدف این مقاله آن است که بازتاب انگاره‌های ذهنی و قلبی بیهقی را در این داستان برجسته-سازی کرده و مورد ارزیابی قراردهد در این راستا مسأله‌ی بنیادی مقاله این است که آیا متن از ایدئولوژی مؤلف تأثیر پذیرفته است؟ کیفیت و کمّیت این تأثیر پذیری به چه میزانی است و بازتاب آن در قلم بیهقی چگونه ارزیابی می‌شود؛ به همین منظور مبانی ایدئولوژیک نویسنده با تکیه بر اصول سبک‌شناسی لایه‌ای در سه لایه‌ی واژگانی، نحوی و بلاغی بررسی و تحلیل شده‌است. در پایان این نتیجه حاصل می‌گردد که هرچند بیهقی، شخصاً بر بی‌طرفی خود اصرار دارد، باز هم به‌طور ناخودآگاه و در پاره‌ای از موارد کاملاً خودآگاه و صریح، باورها و نظرات خود را در متن تسرّی می‌دهد. بسامد این بازتاب به ترتیب در بخش واژگان، نحو و بلاغت داستان دیده‌ می‌شود.

کلیدواژه ها:

سبک‌شناسی لایه‌ای ، لایه‌ی واژگانی ، لایه‌ی نحوی ، لایه‌ی بلاغی ، بیهقی ، ایدئولوژی ، حسنک وزیر