پهنه‌بندی خطر وقوع زمین‌لغزش در منطقه اسپیران استان آذربایجان‌شرقی با استفاده از مدل رگرسیون لجستیک و GIS

وقوع زمین‌لغزش از جمله مخاطراتی است که خسارات جانی و مالی فراوان به‌دنبال دارد. یکی از اقدامات اولیه جهت ‌‌پیش‌گیری یا کاهش خسارات ناشی از این پدیده، تهیه نقشه پهنه‌بندی خطر و شناسایی نواحی مستعد برای وقوع آن است. در این مقاله، نقشه حساسیت به رخداد ‌زمین‌لغزش‌ در بخش ‌اسپیران واقع در شهرستان تبریز، استان آذربایجان‌شرقی، ‌‌به‌دست آمده است. برای این منظور ابتدا عوامل مؤثر در وقوع پدیده مذکور شناسایی و سپس لایه‌های اطلاعاتی مورد نیاز شامل نقشه­های زمین­شناسی، طبقات ارتفاعی، شیب، جهت شیب، بارش، گسل، کاربری اراضی، فاصله از آبراهه­ها، فاصله از جاده و فاصله از مناطق مسکونی با استفاده از سیستم اطلاعات جغرافیایی تهیه شدند. این لایه‌ها به‌عنوان متغیر مستقل وارد مدل رگرسیون لجستیک گردیدند تا وزن و نقش هریک از آنها در وقوع ‌زمین‌لغزش‌ در منطقه مطالعاتی مشخص شود. علاوه بر آنها نقشه پراکنش ‌زمین‌لغزش‌‌‌های قبلی منطقه نیز آماده‌سازی و به‌عنوان متغیر وابسته مدل رگرسیون لجستیک در نظر گرفته شد. به این ترتیب ضرایب مدل تعیین شدند و با شاخص‌‌هایPseudo R Square، راک (ROC) و کای اسکور ارزیابی گردیدند و مورد تأیید قرار گرفتند. به‌عنوان نمونه، مقدار شاخص راک برابر 957/0 به‌دست آمده که مقدار بالایی است و نشان ‌می‌دهد که ‌زمین‌لغزش‌‌‌های مشاهده شده، رابطه قوی با مقادیر احتمال حاصل از مدل رگرسیون لجستیک دارند. در ادامه با استفاده از این ضرایب، معادله­ای تشکیل شد تا احتمال وقوع در قسمت‌‌های مختلف منطقه مطالعاتی مشخص شود. با توجه به مقدار ضرایب به‌دست آمده می‌توان گفت که ‌‌زمین‌شناسی و کاربری اراضی مهم‌ترین عوامل در وقوع زمین‌لغزش در منطقه مورد مطالعه می­باشند. در نهایت نقشه پهنه­بندی خطر ایجاد گردید. نتایج پژوهش نشان ‌می‌دهد که حدود 10 درصد از سطح منطقه در کلاس­های خطر زیاد و بسیار زیاد قرار گرفته‌اند که اغلب دارای پوشش مرتع می‌باشند.

کلیدواژه ها:

زمین‌لغزش ، سیستم اطلاعات جغرافیایی ، مدل رگرسیون لجستیک ، پهنه بندی ، ‌اسپیران