بررسی نشاکاری و هیرم‌کاری پنبه در افزایش بهره‌وری مصرف آب (مطالعه موردی استان خراسان شمالی)

در منطقه پنبه­خیز خراسان شمالی در طول فصل زراعی، مراحل انتهایی دوره رشد کشت­های پاییزه (گندم) با مراحل ابتدایی کشت­های بهاره (پنبه) دارای همپوشانی است. نیاز مبرم هر دو گیاه به آبیاری در این دوره (نیاز پنبه به آب برای سبز شدن و استقرار و نیاز گندم به آب در حساس­ترین مرحله رشد یعنی مرحله گلدهی) و کمبود حقابه کشاورز، سبب می­شود که زارعین، آبیاری گیاه گندم را متوقف و از حقابه خود برای آبیاری پنبه استفاده نمایند این موضوع سبب کاهش قابل­توجه عملکرد گندم در منطقه می­شود. استفاده از هر تکنیکی که بتواند در دوره همپوشانی، آبیاری یکی از این دو گیاه زراعی را بدون کاهش عملکرد حذف نماید، ضروری به نظر می­رسد. عدم نیاز به آبیاری پنبه در روش کشت هیرم (نم­کاری) و نشا می­تواند به عنوان یک راهکار برای رفع این مشکل در این دوره بکار رود. بر این اساس آزمایشی با سه تیمار و در سه تکرار به صورت استریپ پلات در قالب طرح آماری بلوک­های کامل تصادفی در سال زراعی 1396-1395 در اراضی حاشیه رودخانه اترک اجرا گردید. در هر تیمار دو گیاه گندم و پنبه کشت گردید . تیمارها عبارتند از 1- کاشت پنبه به صورت بذری و قطع  آبیاری گندم (شاهد).2- کاشت پنبه به صورت هیرم و 3- کاشت نشا بعد از آخرین آبیاری گندم. در تیمار هیرم­کاری و نشا کاری پنبه از آب صرفه­جویی شده در آبیاری گندم متناظر با آنها استفاده شد. نتایج نشان داد که با استفاده از روش کشت هیرم و کشت نشایی می­توان بهره­وری مصرف آب را 47درصد نسبت به روش بذری افزایش داد.

کلیدواژه ها:

بهره‌وری مصرف آب ، پنبه ، گندم ، نشاکاری و هیرم‌کاری