شناسایی نشانگرهای روابط در پیشینه‌های فراداده‌ای فهرست کتابخانه ملی ایران مبتنی بر استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر.دی.ای.)

مقدمه: هدف پژوهش حاضر، شناسایی نشانگرهای روابط در پیشینه‌های فراداده‌ای فهرست کتابخانه ملی ایران براساس استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر.دی.ای.) است. روش‌: برای اجرای پژوهش، از روش تحلیل محتوا استفاده شد. جامعه پژوهش، پیشینه‌های فراداده‌ای مربوط به کتاب‌های موجود در فهرست کتابخانه ملی ایران برای چهار خانواده کتابشناختی قرآن، نهج‌البلاغه، شاهنامه و مثنوی (در مجموع، 28213 پیشینه) هستند که از نظام جامع کتابخانه ملی ایران (رسا) استخراج شدند. روش گردآوری داده‌ها، شامل مشاهده ساختارمند و روش اسنادی است. ابزار گردآوری داده‌ها، یک سیاهه وارسی، و ابزار نمایش داده‌های تحلیل شده، یک ماتریس است. یافته ها: از میان 544 نشانگر در پیوست‌های آی، جِی، و اِم در استاندارد آر.دی.ای. (شامل 150 نشانگر پیوست آی، 346 نشانگر پیوست جِی و 48 نشانگر پیوست اِم)، به‌طور کلی، 62 نشانگر از مجموعه نشانگرهای پیوست آی، 175 نشانگر از مجموعه نشانگرهای پیوست جِی، و 48 نشانگر ارائه شده در پیوست اِم (در مجموع، 285 نشانگر) در پیشینه‌های فراداده‌ای مورد مطالعه، شناسایی شدند. همچنین از میان انواع روابط ارائه شده در پیوست آی، برای نشانگرهای مربوط به ناشران و توزیع‌کنندگان (در سطح بازنمون عینی)، و در پیوست جِی برای روابط بازنمون عینی همراهی، هیچ نشانگری در پیشینه‌های مورد بررسی ارائه نشده است. سایر انواع روابط در پیشینه‌ها شناسایی گردید. بحث و نتیجه گیری: در پیوست آی، بخش نشانگرهای روابط برای ناشران و توزیع‌کنندگان، شامل نشانگرهایی است که مربوط به اشیای محتوایی غیرکتابی (فیلم، برنامه‌های رادیویی و تلویزیونی، و مانند آن) هستند و در محدوده جامعه پژوهش حاضر که پیشینه‌های مربوط به کتاب‌ها است، قرار نمی‌گیرند. بنابراین می‌توان این‌گونه استنباط نمود که جامعه پژوهش حاضر، انواع روابط ارائه شده مربوط به کتاب‌ها را در پیوست آی پوشش داده است. همچنین نتایج، بیانگر پوشش کامل نشانگرهای روابط ارائه شده در پیوست اِم (روابط موضوعی) است. اما در مورد پیوست جِی، جامعه پژوهش حاضر، پوشش کاملی از روابط ارائه شده در این پیوست را (در سطح «روابط بازنمون عینی همراهی»)، ارائه ننموده است. در نهایت، در این پژوهش به برخی از محدودیت‌ها و اشکالات موجود در پیشینه‌های فراداده‌ای فهرست کتابخانه ملی ایران اشاره شده است.

کلیدواژه ها:

فهرست کتابخانه ملی ایران ، نشانگرهای روابط ، استاندارد توصیف و دسترسی به منبع (آر.دی.ای.)