نگرشی بر روند توسعه ی کمی سامانه های نوین آبیاری تحت فشار در کشور و نقش آنها در کاهش مصرف آب

ارزیابی علل افزایش و یا کاهش مساحت سامانه های آبیاری تحت فشار اجرا شده در هر سال جهت بررسی برنامه های قبلی و همچنـین برنامهریزیهای آتی کشور امری ضروری است. لذا در این پژوهش به بررسی عوامل مؤثر بر توسعهی سامانه های تحت فشار اجـرا شـده در ایران از سال 1369 تا 1397 بر اساس شش برنامه توسعه کشور پرداخته شده است. بر اساس نتایج مشخص گردیـد کـه تـا پایـان سال 1398، 2001825هکتار (حدودا26 درصد از کل اراضی کشاورزی آبی ایران) سامانه ی نوین آبیاری تحتفشار اجرا شـده اسـت. مساحت سامانه های تحت فشار اجرا شده در برنامه های اول تـا اواسـط برنامـه ششـم توسـعه بـه ترتیب 66506، 203501، 162451، 381020، 638883 و 549464 هکتار گزارش شده، که بیشترین سطح متعلق به برنامه پنجم توسعه است و دلیل اصـلی آن افـزایش پرداخت اعتبارات مورد نیاز به متقاضیان جهت اجرای سامانه های نوین آبیاری تحت فشار و عدم اتمام برنامه ششم توسعه بـوده اسـت. در مجموع نتایج نشان می دهد عمده دلیل کاهش اجرای طرحها در سالهای مختلف به میزان ناکافی و عدم تخصیص به موقـع منـابع مالی مرتبط میباشد. به این معنی که در سالهایی که منابع مالی مناسب در اختیار این بخش قرار گرفته اجرای طرحها بهبود داشـته و عملکرد فیزیکی طرحهای قابل توجه بوده است، اما در سالهایی که محدودیت منابع مالی تشدید شـده، اجـرای سـامانه هـای نـوین آبیاری تحت فشار نیز با کندی همراه بودهاند. لازم به است ساختار نامناسب اداری و کمبود کارشناسان متخصص این امر در رشد کنـد سطح اجرائیات بسیار موثر بوده است. از طرف دیگر بررسی طرحهای تحقیقاتی صورت گرفته طی دو دهه اخیر در کشور نشان میدهد اجرای سامانه های نوین آبیاری نقش بسازیی در کاهش مصرف آب در کشور نداشته زیرا سطح زیرکشت محصولات کشاورزی با صرفه-جویی در مصرف آب افزایش یافته است.

کلیدواژه ها:

منابع مالی ، سامانه های تحت فشار ، ایران.