بررسی جایگاه «مصلحت»، در فقه مذاهب با رویکرد حلّ مصالح متعارض در اصل تکلیف
محل انتشار: فصلنامه فقه، دوره: 27، شماره: 104
سال انتشار: 1399
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 296
فایل این مقاله در 29 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JFI-27-104_005
تاریخ نمایه سازی: 4 اسفند 1399
چکیده مقاله:
مصلحت بهمعنای خیر و صلاح معنوی بندگان در اثر تشریع احکام الهی، فعالترین عنصری است که همه ابواب فقه را پوشش میدهد و از کارآمدی چشمگیری در فقه مذاهب برخوردار است، اما اینکه این کارآمدی جنبه استقلالی دارد و با آن معامله دلیل مستقل میشود، یا بهعنوان ابزار در فرایند استنباط نقشآفرینی میکند، محل بحث است؛ نقش ابزاری مصلحت موردوفاق مذاهب است اما در نقش استقلالی آن همسویی وجود ندارد. دستاورد تحقیق نشاندهنده این است که هرچند فراوان به مالک و ابنحنبل و حتی شافعی، باور به استقلالیت مصلحت نسبت داده میشود، ولی این باور، از منابع فقهی و اصولی آنان قابل اثبات نیست. اما ورود عنصر مصلحت، از طریق اعتبار استحسان در فقه احناف، مالکیه و حنابله، و از طریق قیاس در فقه شافعیه، دارای شواهد فراوانی است که در این صورت، خلط مفهومی میان استحسان و مصالح، بعید نیست. در عین حال، نقشآفرینی وسیع عنصر مصلحت در فقه مذاهب، تعارض مصالح مختلف در متعلق تکلیف را بهعنوان محوریترین نقطه در پی داشته و حل آن، در تقدم مصالح ذات عمل، بر مصالح جانبی، است.
کلیدواژه ها:
نویسندگان
سید ابوالحسن نواب
دانشیار گروه مذاهب فقهی دانشگاه ادیان و مذاهب، قم، ایران.
اسدالله رضایی
پژوهشگر و مدرس دانشگاه ادیان و مذاهب قم.
مراجع و منابع این مقاله:
لیست زیر مراجع و منابع استفاده شده در این مقاله را نمایش می دهد. این مراجع به صورت کاملا ماشینی و بر اساس هوش مصنوعی استخراج شده اند و لذا ممکن است دارای اشکالاتی باشند که به مرور زمان دقت استخراج این محتوا افزایش می یابد. مراجعی که مقالات مربوط به آنها در سیویلیکا نمایه شده و پیدا شده اند، به خود مقاله لینک شده اند :