ارزیابی پروژه‌های اجرا شده آبخیزداری از دیدگاه روستاییان در حوضه رزین استان کرمانشاه

امروزه تخریب منابع سرزمین، آلودگی هوا، کمبود مواد غذایی، فقر و نابرابری مهمترین چالش‏‌هایی هستند که حل آن‌ها بدون مشارکت فعال ساکنین محلی امکان‌‏پذیر نیست. هدف از انجام این پژوهش ارزیابی اقدامات آبخیزداری انجام یافته از دیدگاه ساکنین محلی بود که در قالب پروژه بین‏‌المللی منارید در حوضه رزین استان کرمانشاه بین سال‌های 95-1392 به مرحله اجرا در آمده بود. نظرات جامعه محلی از طریق مصاحبه حضوری در قالب پرسش‏نامه دریافت شد. نتایج این بررسی نشان داد که اقدامات انجام یافته شامل کپه‏‌کاری، احداث باغ، بند سنگی-ملاتی، بند گابیونی و دایک (دیواره کنترل سیل) بود. بیشتر مصاحبه ‏شوندگان با  اقدامات بیولوژیکی انجام یافته (کپه‏‌کاری و باغات دیم) به‏‌دلیل محدودیت در چرای دام، خلع ید برخی دیم‌زارها و در مواردی ایجاد تضاد موافقت چندانی نداشتند. نظرات موافق به‌دلیل چشم داشت آن‌ها برای ماکیت باغات و تسهیلات بانکی بود. حدود 85 درصد پاسخ ‏دهندگان اظهار داشتند که از نظرات و دیدگاه آن‌ها، علی‏رغم داشتن تجربیات و ایده‏‌هایی مناسب‌تر و سازگار با محیط‏ زیست، در مراحل مختلف انجام اقدامات آبخیزداری استفاده نشده بود. به‌طور کلی، آن‌ها بر این باور بودند که اقدامات مکانیکی راه‌‏حل مناسبی برای مقابله با فرسایش خاک، کنترل سیل، کاهش رواناب و بهبود آبیاری نیستند. غالب پاسخ‏ دهندگان بر اساس تجربیات تلخ خشکسالی‏‌های اخیر و میزان آگاهی و سوادشان، نگران تغییرات اقلیمی و پیامدهای ناشی از آن بر کشاورزی و معیشت‌شان بودند و به همین دلیل، اذعان نمودند که مدیریت آبخیزداری و اقدامات دولتی بایستی در راستای مدیریت خشکسالی و سازگاری با شرایط جدید اقدامات اساسی انجام دهد. به‌طور کلی، ایده‌‏ها و مشارکت ساکنین محلی و بهره‏‌برداران بخش موثر اقدامات آبخیزداری هستند.

کلیدواژه ها:

اقدامات آبخیزداری ، پروژه‌‏های بیومکانیکی ، تخریب سرزمین ، ساکنین محلی ، مشارکت روستاییان