ارزیابی تأثیر تغییرات کاربری اراضی بر میزان جریان زیرسطحی با استفاده از مدل WetSpa، مطالعه موردی: حوزه آبخیز هرو-دهنو
سال انتشار: 1398
نوع سند: مقاله ژورنالی
زبان: فارسی
مشاهده: 270
فایل این مقاله در 16 صفحه با فرمت PDF قابل دریافت می باشد
- صدور گواهی نمایه سازی
- من نویسنده این مقاله هستم
استخراج به نرم افزارهای پژوهشی:
شناسه ملی سند علمی:
JR_JWEM-11-2_009
تاریخ نمایه سازی: 25 بهمن 1399
چکیده مقاله:
تغییرات کاربری اراضی موجب تغییر مؤلفههای مختلف چرخه هیدرولوژیکی و افزایش و یا کاهش مقادیر رواناب میشوند. رواناب زیرسطحی یکی از بخشهای مهم رواناب در مناطق مرطوب بهخصوص مناطق شیبدار با پوشش گیاهی عالی است. با توجه به مزیتها و قابلیتهای مدلهای هیدرولوژیکی توزیعی، این مدلها برای بررسی تغییرات کاربری اراضی و برآورد کمی این تغییرات مناسب هستند. در این تحقیق، به ارزیابی اثرات سناریوهای تغییر کاربری اراضی بر روی میزان جریان زیرسطحی با استفاده از مدل WetSpa در پایه زمانی روزانه در حوزه آبخیز دهنو با مساحت 263.43 کیلومتر مربع پرداخته شده است. برای اجرای مدل از دادههای هیدرومتئورولوژی روزانه از سال آبی 1385 تا 1389 شامل دادههای تبخیر، بارش و دما بهعنوان ورودی مدل استفاده شد. مدل ارتفاعی رقومی، کاربری اراضی و بافت خاک نقشههای ورودی مدل هستند. طبق پتانسیل حوزه آبخیز دهنو، چهار سناریو تغییر کاربری اراضی در محیط نرمافزار Arc GIS طراحی و برای شبیهسازی به مدل واسنجی شده وارد شدند. برای استفاده از مدل برای شبیهسازی اثر سناریوهای تغییر کاربری اراضی، آزمون تحلیل حساسیت و عدم قطعیت بهصورت دستی و سپس با برنامه بهینهسازی PEST انجام شد. با مقایسه هیدروگراف خروجی جریان زیرسطحی در وضعیت موجود با نتایج شبیهسازی شده از چهار سناریو، تغییرات در فرایندها و پارامترهای هیدرولوژیکی بررسی شد. در این تحلیل مشخص شد که بهبود کاربری حوضه باعث افزایش مقادیر جریان زیرسطحی، افزایش نفوذ عمقی، کاهش رواناب سطحی و افزایش زمان تمرکز شده و از طرفی با تخریب منطقه در جهت قهقرا مقدار جریان زیرسطحی و مقادیر نفوذپذیری و آبگذری به آبخوان سطحی و عمیق کاهش یافته و به حجم رواناب افزوده میشود. لذا، لزوم حفظ کاربری فعلی حوضه و بهبود و اصلاح آن، یکی از راهکارهای اساسی در جهت مدیریت رواناب سطحی در حوزه آبخیز مورد مطالعه است.
کلیدواژه ها:
جریان زیرسطحی ، سناریوی تغییر کاربری اراضی ، مدل هیدرولوژیکی توزیعی ، مناطق مرطوب ، واکنش هیدرولوژیکی
نویسندگان
سحر دارایی
کارشناس ارشد آبخیزداری، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
عبدالرضا بهرهمند
دانشیار، دانشکده مرتع و آبخیزداری، دانشگاه علوم کشاورزی و منابع طبیعی گرگان
حمید کریمی
کارشناس ارشد آبخیزداری، دانشکده کشاورزی، دانشگاه لرستان، خرمآباد