توسعه سامانه‌های آبیاری کم‌فشار (سابقه کاربرد، مزایا و چالش‌ها)

در بعضی از مناطق، به دلایل خاص ازجمله هزینه‌های زیاد تأمین انرژی، تبخیر و بادبردگی زیاد، وجود شرایط شوری و الگوهای کشت خرده‌مالکی، اجرای سامانه‌های نوین آبیاری امکان‌پذیر نمی‌باشد. بنابراین گزینه مناسب استفاده از سامانه‌های آبیاری کم‌فشار است. سامانه کم‌فشار مجموعه‌ای از مجاری لوله‌ای است که از کانال، مخزن آب یا ایستگاه پمپاژ تغذیه شده و نقش انتقال و توزیع آب با فشار کم تا آبگیر قطعات زراعی یا باغی را به عهده دارد. در این مطالعه، به مزایا و چالش های کاربرد سامانه‌های آبیاری کم‌فشار و برخی رهیافت‏های ترویجی در این خصوص اشاره شده است. از عمده ترین مزایا می‏توان به کاهش زمان انتقال آب بین منبع آب و مزرعه، افزایش راندمان آبیاری، کاهش تلفات انرژی، جلوگیری از آلودگی منابع آب زیرزمینی، کنترل بیماری‏های انسانی و کاهش هزینه‏های نگهداری و کاربرد سامانه‏های آبیاری اشاره نمود. چالش‏های کاربرد سامانه‏های آبیاری کم‏فشار عبارت از زیاد بودن هزینه سرمایه‏ای نسبت به سامانه‏ نهر روباز، عدم آشنایی مهندسین طراح با مبانی طراحی و اجرای سامانه‏ها، نیاز به ارتفاع هیدرولیکی بیشتر، عدم امکان برای پایش جریان آب در سامانه توزیع آب است. در این مقاله موضوعات حائز اهمیت برای طراحی و اجرای سامانه‏های کم فشار از جمله مشخصات آب‌وخاک پروژه، الگوی کشت و نیاز آبی، مدیریت آبیاری، طراحی ابعاد نوارها، شیارها یا کرت‌ها، طراحی خطوط انتقال و استخر ذخیره، طراحی لوله‌های دریچه‌دار، برنامه‌ریزی آبیاری و دستورالعمل بهره‌برداری و نگهداری، هزینه‌های اجرایی پروژه، ارزیابی اقتصادی پروژه، برنامه زمان‌بندی اجرای پروژه، طراحی ابعاد قطعات زراعی یا باغی و ضوابط طراحی روش‌های آبیاری سطحی معرفی گردیده است.

کلیدواژه ها:

سامانه آبیاری کم فشار ، لوله‏های دریچه دار ، طراحی سامانه کم فشار ، مزایای کم فشار ، معایب سامانه کم فشار