بررسی الگوهای همدیدی وارونگی دما در شهرستان تبریز با استفاده از تحلیل مولفه های اصلی

در این تحقیق، به بررسی الگوهای سینوپتیکی حاکم بر وارونگی دمای شهر تبریز با استفاده از اطلاعات رادیوسوند، طی دوره زمانی 2010-2001 پرداخته شد. برای شناسایی و استخراج الگوهای همدید، از داده­های رقومی فشار تراز دریا به صورت میانگین روزانه از سری داده­های بازکاوی شده NCEP/NCAR در محدوده 10 تا 60 درجه طول شرقی و 10 تا 90 درجه عرض شمالی در 651 یاخته 2.5 ×  2.5 درجه استفاده گردید. با انجام تحلیل مؤلفه­های مبنا بر روی داده­های فشار تراز دریا در روزهای همراه با وارونگی دما، حجم آنها را کاهش داده و با انجام تحلیل خوشه­ای بر روی مؤلفه­های به دست آمده، مهم­ترین الگوهای جوی شناسایی شدند و نقشه هر الگو به دست آمد. بر اساس نتایج چهار الگوی همدید اصلی در ایجاد وارونگی دما در شهرستان تبریز مؤثرند. در بیشتر الگوها، سامانه­های پرفشار حاکم بوده است. در این الگوها هوای سرد به سبب حضور سامانه­های پرفشار در سطح زمین به روی منطقه گسترش یافته، با استقرار سمت چپ یک ناوه عمیق بر روی منطقه؛ هوای سرد پشت آن از عرض­های بالاتر بر روی تبریز فرارفت شده و پایداری شدیدی در ستون قائم جو ایجاد شده است. در الگوهایی که کم­فشار شمالی به همراه پرفشار مهاجر اروپا عامل فرافت هوای سرد به روی منطقه  بوده است، هوای گرم عرض­های پایین­تر با استیلای یک پشته عمیق به روی منطقه بر روی هوای سرد سطح زمین قرار گرفته؛ به این ترتیب بر شدت پایداری هوای مجاور سطح زمین افزوده شده و وارونگی­های شدید دمایی شکل گرفته است.  

کلیدواژه ها:

الگوی هوا ، تحلیل مؤلفه‌های اصلی ، خوشه‌بندی ، وارونگی‌ هوا ، تبریز