تاثیر مصرف خاکی و محلول‌پاشی روی بر محتوای رنگدانه‌های فتوسنتزی، فلورسانس کلروفیل و عملکرد گندم در شرایط شوری خاک

چکیده مبسوط سابقه و هدف: شوری خاک یکی از مهم‌ترین فاکتورهای محدود کننده رشد و تولید گیاهان زراعی در مناطق خشک و نیمه‌خشک است. روی یک ریزمغذی ضروری برای انسان، دام و گیاه است که به‌عنوان بخش فلزی آنزیم‌ها و کوفاکتور تنظیم کننده تعداد زیادی از آنزیم‌ها عمل می‌کند. روی برای سنتز کلروفیل ضروری است و نقش مهمی در تولید زیست توده گیاهی بازی می‌کند. روی در گرده افشانی، باروری و جوانه‌زنی گیاهان نیز نقش مهمی به عهده دارد. کمبود روی به عنوان یک مشکل اساسی به خصوص در گیاهان رشد کرده در خاکهای شور با مقادیر بالای pH شناخته می‌شود. ولی بررسی‌های اخیر نشان داده‌اند که کاربرد مقدار کمی از عناصر ریزمغذی به‌خصوص روی به صورت محلول‌پاشی، می‌تواند توانایی گیاهان را نسبت به تنش شوری متاثر نماید. از این رو هدف این آزمایش بررسی اثر مصرف خاکی و محلول‌پاشی روی بر محتوای رنگدانه‌های فتوسنتزی، فلورسانس کلروفیل و عملکرد گندم در شرایط شوری خاک بود. مواد و روش‌ها: آزمایشی در سال 1397 به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک‌های کامل تصادفی با سه تکرار در گلخانه تحقیقاتی دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی دانشگاه محقق اردبیلی اجرا گردید. فاکتورهای آزمایشی شوری خاک در چهار سطح (عدم اعمال شوری، شوری30، 60 و 90 میلی‌مولار با نمک NaCl )، مصرف خاکی و محلول‌پاشی روی در چهار سطح (شاهد یا عدم مصرف روی، مصرف خاکی سولفات روی، محلول‌پاشی نانواکسید روی، کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی ) شامل می شدند. یافته‌ها: نتایج نشان داد که کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی در شرایط غیر شور، موجب افزایش محتوای کلروفیل a، b، کلروفیل کل، کاروتنوئید و عملکرد دانه (به ترتیب 2/65، 72/52، 62، 43/50، 28/99 و 56/34 درصد) نسبت به شرایط عدم کاربرد روی تحت شوری 90 میلی‌مولار خاک شد. همچنین کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی در شرایط عدم اعمال شوری موجب افزایش فلورسانس حداکثر (Fm)، فلورسانس متغیر (Fv) گردید. عملکرد دانه 56/34 درصدی در شرایط عدم کاربرد روی و شوری 90 میلی‌مولار خاک در مقایسه با کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی در شرایط عدم شوری به دلیل افزایش فلورسانس حداقل (F0) و کاهش محتوای کلروفیل کاهش یافت. نتیجه‌گیری: به‌نظر می‌رسد که کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی می‌تواند عملکرد دانه‌ی گندم در شرایط شوری به دلیل بهبود رنگدانه های فتوسنتزی و مولفه های فلورسانس کلروفیل افزایش دهد. یافته‌ها: نتایج نشان داد که کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی در شرایط غیر شور، موجب افزایش محتوای کلروفیل a، b، کلروفیل کل، کاروتنوئید و عملکرد دانه (به ترتیب 2/65، 72/52، 62، 43/50، 28/99 و 56/34 درصد) نسبت به شرایط عدم کاربرد روی تحت شوری 90 میلی‌مولار خاک شد. همچنین کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی در شرایط عدم اعمال شوری موجب افزایش فلورسانس حداکثر (Fm)، فلورسانس متغیر (Fv) گردید. عملکرد دانه 56/34 درصدی در شرایط عدم کاربرد روی و شوری 90 میلی‌مولار خاک در مقایسه با کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی در شرایط عدم شوری به دلیل افزایش فلورسانس حداقل (F0) و کاهش محتوای کلروفیل کاهش یافت. نتیجه‌گیری: به‌نظر می‌رسد که کاربرد توام سولفات روی و نانواکسید روی می‌تواند عملکرد دانه‌ی گندم در شرایط شوری به دلیل بهبود رنگدانه های فتوسنتزی و مولفه های فلورسانس کلروفیل افزایش دهد.

کلیدواژه ها:

پروتئین ، تنش ، ریزمغذی روی.کاروتنوئید