نقد و بررسی برخی از ژرف ساخت های اسطوره ای اسفندیار

اسفندیار، یکی از نبرده ترین پهلوانان دین بهی است که در شاهنامه، چندی خوش می درخشد، اما دولتی مستعجل دارد. در این جستار، ضمن برشمردن کارکردهای استفندیار در شاهنامه، مشخص شده است که کارکردهای اصلی اسفندیار، تکرار الگوهای اساطیری است و از این رو، چه بسا آنچه در شاهنامه، دربارۀ او آمده، همه روساخت ماجرا باشد و در اصل، اسفندیار نیز بوده ای اساطیری باشد که با برکت و باروری در پیوند است، به خصوص که استیگ ویکندر، پدر او، گشتاسپ و پدربزرگ او، لهراسب را نیز با باروری و برکت بخشی در پیوند می داند؛ از جمله، الگوهای برجستۀ اساطیری در حماسۀ اسفندیار، یکی ستیز اسفندیار با ارجاسپ دیو و رهایی خواهرانش از چنگ اوست که این امر، تکرار نبرد پهلوان با اژدهای خشکسالی و رهایی زن یا گاو (نماد ابرهای باران زا) از چنگ اژدهاست که در اسطوره های بارورانۀ بالدر، ایندرا و ورتره، ایندرا و ویشوروپه، رامایانا، ضحاک و گشتاسپ، مشهود است. از دیگر سو، گشته شدن اسفندیار با چوب گز، تکرار اسطورۀ بارورانۀ بالدر در اسکاندیناوی است؛ چرا که او نیز با چوب درخت داروش کشته شد و این امر نمایانگر پیوند استوار خدایان باروری با درخت، طبیعت و باروری تواند بود.

کلیدواژه ها:

اسطوره ، شاهنامه ، اسفندیار ، اژدها ، خشکسالی