مروری بر تجربه فرآیند توسعه در کشورهای آسیای شرقی؛ درس هایی برای ایران

عملکرد چشمگیر و بسیار مناسب اقتصادی کشورهای آسیای شرقی در مقابل عملکرد نامناسب اقتصاد ایران در طی نیم قرن اخیر، انگیزه ای شد تا مروری بر تجربه موفقیت آمیز توسعه اقتصادی پنج کشور ژاپن، کره جنوبی، سنگاپور، تایوان و چین داشته باشیم. این مرور از این منظر برای کشور ما می تواند بسیار آموزنده باشد که کشورهای مذکور بسیار عملگرایانه رفتار کردند و مدل توسعه این کشورها در شرق آسیا از الگوهای جهانشمولی که توسط جریان اصلی علم اقتصاد پشتیبانی می گردد بسیار متفاوت است. علاوه بر ویژگی های منحصربفرد، الگوی مشترکی هم در مسیر توسعه این 5 کشور آسیای شرقی وجود دارد. دو ویژگی مشترک الگوی توسعه این کشورها نقش فعال دولت در کنار استفاده مناسب از مزایای تجارت می باشد. لازم به ذکر است که این کشورها در تنظیم رابطه تجاری خود با کشورهای توسعه یافته صرفا بر مبنای مزیت نسبی شان عمل نکرده اند. مداخله فعال دولت ها جهت ایجاد مزیت رقابتی جدید و سیاست گذاری فعال، عملگرایانه و نوآورانه جهت بهبود رابطه مبادله در تجارت با کشورهای صنعتی و حرکت به سمت تولید کالاهای صنعتی پیشرفته و تبدیل شدن به کشورهای با توان نوآوری داخلی نقش بسیار مهمی در طی شدن موفقیت آمیز مسیر توسعه 5 کشور یاد شده، ایفا کرده است. بنابراین با وجود اهمیت نقش تجارت، تجربه کشورهای آسیای شرقی به ما می آموزاند که صرف ورود به تجارت کلید موفقیت نمی باشد. ورود به تجارت پیش شرط هایی دارد و در گرو اتخاذ رویکردی سیستمی جهت مدیریت تعارض منافع است، چه در داخل و در مواجه با دوگانه دولت-مردم و چه در بیرون در مواجهه با دوگانه استقلال-وابستگی، نقش فعال دولت بعنوان مهم ترین بازیگر برای عبور از این دوگانه های متضاد غیر قابل انکارست.

کلیدواژه ها:

توسعه اقتصادی ، کشورهای آسیای شرقی ، رویکرد سیستمی