شناسایی عوامل مؤثر در تغییر کاربری اراضی کشاورزی در حوضه جنوبی آبریز دریاچه ارومیه: تحلیل رفتار بهره‏ برداران

امروزه از تغییر کاربری اراضی کشاورزی و عوامل تشدید کننده آن به‌عنوان یکی از چالش ­های زیست­ محیطی قرن اخیر نام‌برده می­ شود. در این میان، کشاورزی، وابسته ­ترین فعالیت به آن به شمار می­ رود. در نتیجه، برای درک بهتر موضوع باید ذی­ نفعان این عرصه را شناسایی کرد تا بتوان در مورد رفتار آن‌ها برنامه ­ریزی انجام داد. در جهت تحقق این امر، هدف پژوهش حاضر شناسایی عوامل مؤثر بر رفتار کشاورزان نسبت به تغییر کاربری اراضی کشاورزی در حوضه جنوبی آبریز دریاچه ارومیه با استفاده از تحلیل تشخیصی بود. جامعه آماری تحقیق، شامل تمامی بهره ­برداران بخش کشاورزی منطقه بودند. از میان جامعه‏ ی آماری نمونه ‏ای به حجم ۱۵۳ نفر در مرحله اول به‌صورت خوشه ­ای و سپس در مرحله دوم با استفاده از روش نمونه‏ گیری تصادفی انتخاب شد. حجم نمونه با استفاده از فرمول کوکران پیش ­بینی گردید. ابزار اصلی تحقیق، پرسشنامه بود. برای تأیید روایی پرسشنامه از متخصصان بهره گرفته آزمون کروسکال والیس نشان داد که تفاوت معنی ­داری در رفتار پاسخگویان نسبت به تغییر کاربری اراضی کشاورزی، برحسب سن، شرکت در دوره­ های ترویجی و میزان زمین کشاورزی افراد وجود دارد؛ اما تفاوت معنی­ داری در رفتار پاسخگویان به تفکیک میزان تحصیلات وجود نداشت. همچنین یافته ­های تحلیل تشخیصی نشان داد که عوامل اقتصادی، نظارتی و مدیریتی به ترتیببیشترینتأثیر و شرکت در دوره ­های ترویجینیزکمترین تأثیررابررفتار کشاورزان داشته است. با توجه به این نتایج توصیه می ­شود مسئولان بخش روستایی و کشاورزی با جذب سرمایه، شرایط را برای توسعه‎ی صنایع دستی و تولیدات مختلف روستایی از جمله فرآوری مواد کشاورزی و دامی مهیا نمایند. در نتیجه، کشاورزان و خانواده­ های آن‌ها می ­توانند یک درآمد مکمل برای هزینه ­های خانواده داشته باشند.

کلیدواژه ها:

اراضی کشاورزی ، دوره های آموزشی ـ ترویجی ، تحلیل تشخیصی ، همبستگی کانونی ، تغییر کاربری