بررسی جریان های بالی شکل در تونل های انتقال آب درسدها بعد از دریچه

تونل پائین دست تخلیه کننده هاي تحتانی یکی از بخش هاي مهم سازه اي آبگیرهاي تحتانی محسوب می شوند. وظیفه مهم این ابنیه تحویل جریان پر سرعت خروجی از زیر دریچه ها وانتقال آرام آن بدون ایجاد خفگی تونل به پائین دست می باشد. معمولا ابعاد تونل پائین دست دریچه به جهت جلوگیري از پدیده کاویتاسیون بزرگ تر از ابعاد مجراي دریچه ها می باشد. بنابراین، جت پرسرعت خروجی دریچه ها در ادامه مسیر، گسترش عرضی یافته و در برخورد به دیواره ها، باعث شکل گیري یک جریان موجی می شود که به آن جریان بالی شکل یا دم خروسی می گویند. این جریان پس از گذر از روي دیوارهاي تونل و رسیدن به سقف باعث صدمات سازه اي و خفگی تونل شده و شرایط عملکرد آن را به اختلال می کشاند. در این تحقیق به بررسی چگونگی تشکیل جریان بالی شکل پروفیل امواج ایجاد شده و کاهش این امواج روي دیواره هاي تونل پرداخته می شود. آزمایشاتی روي مدل فیزیکی تونل انتقال آب سد یازاخ که در موسسه تحقیقات آب ایران ساخته شده است انجام شد و ملاحظه شد که شکل هندسی تونل تاثیر قابل ملاحظه اي بر شکل گیري امواج دارد. مقادیر فشار و دبی و عمق آب در تونل برداشت و نتایج آزمایشگاهی براي کالیبره کردن مدل عددي با هندسه مشابه در Flow-3D مقایسه و مدل بهینه با کمترین خطا انتخاب شد. نتایج عددي حداکثر خیزآب، براساس تعدادي پارامتر بی بعد وتغییرات هندسه تونل، برآورد و محدوده هاي هندسی مناسب براي بهبود جریان بالی شکل مورد بررسی قرار گرفت

کلیدواژه ها:

جریان بالی شکل ، جریان گرده ماهی ، جریان تاج خروسی ، تونل تخلیه کننده تحتانی ، حل عددی