ارزیابی ژنوتیپ های چغندرقند از نظر مقاومت به ساقه روی

زراعت چغندر قند در ایران به دلیل شرایط مناسب اقلیمی هم بصورت بهاره و هم پاییزه امکان پذیر می باشد. تاکنون کشت پاییزه چغندر قند در کشور بیشتر محدود به استان خوزستان بود اما در سال های اخیر بررسی های زیادی بمنظور توسعه کشت پاییزه در مناطقی نظیر جنوب استان های خراسان و فارس و همچنین برخی قسمت های استان گلستان و منطقه مغان اجرا شده است. با توجه به تفاوت شرایط اقلیمی مناطق جدید با یکدیگر و همچنین با استان خوزستان، نیاز به ارقام مقاوم به ساقه روی متناسب با شرایط اقلیمی مورد نظر امری اجتناب ناپذیر است. بمنظور شناسایی پایه های مقاوم تعداد ‮‭526‬ ژنوتیپ چغندر قند شامل نتاج هاف سیب و فول سیب بدست آمده از پایه های دیپلویید و تتراپلویید که همگی در ارزیابی های به عمل آمده در خوزستان کاملا نسبت به ساقه روی مقاوم بوده و همانند شاهدهای مقاوم خارجی ساقه روی نداشتند در سه منطقه کاشمر(خراسان)، داراب (فارس) و مغان (اردبیل) مورد بررسی قرار گرفتند. به علت کثرت تعداد ژنوتیپ ها، ارزیابی در هر منطقه در قالب طرح های بدون تکرار (آگمنت) اجرا شد. هر ژنوتیپ در یک خط به طول ‮‭10‬ متر کشت گردید. به ازای هر بیست خط تیمار مورد ارزیابی دو خط شاهد مقاوم خارجی و داخلی در نظر گرفته شد. تاریخ کاشت در تمام مناطق مورد بررسی نیمه اول مهر ماه بود که پس از استقرار بوته ها نسبت به تنک و وجین مزارع آزمایشی اقدام گردید. پس از اتمام عملیات تنک و وجین تعداد بوته در هر کرت شمارش شد. در اواخر اردیبهشت ماه سال بعد مجددا تعداد بوته های به ساقه رفته و نرفته در هر ژنوتیپ شمارش شد. به دلیل زمستان ملایم منطقه داراب بیشتر فامیل های مورد بررسی همانند شاهد مقاوم ساقه روی نداشتند. این نسبت در منطقه کاشمر که سردتر از داراب بود کاهش یافته و در منطقه مغان فقط تعداد پنج فامیل هاف سیب تتراپلویید بدون ساقه روی بودند. این درحالی است که متوسط ساقه روی شاهد مقاوم خارجی در منطقه مغان ‮‭0/29‬ درصد و متوسط ساقه روی شاهد مقاوم داخلی ‮‭64/9‬ درصد بود. فامیل های برتر انتخابی جهت تکثیر بذر و تهیه هیبریدهای مقاوم مورد استفاده قرار گرفتند. . واژه های کلیدی: چغندر قند، ژرم پلاسم، ساقه روی