ارزیابی لاین ها، ارقام بومی و ارقام متداول گندم نسبت به نماتدهای زخم ریشه ‭((Pratylenchus thornei and P. neglectus‬

نماتدهای زخم ریشه ‭(Pratylenchus spp.) ‬گروه بزرگی از نماتدهای انگل گیاهی هستند که دارای تعداد زیادی گونه بوده و شای ع ترین گون ه های آن ‭P. thornei ‬و ‭P. neglectus ‬میصباشند که بر اساس گزارش ات موجود در مزارع گندم کشور گسترش دارند. در این بررسی تعداد ‮‭104‬ رقم متداول و بومی و همچنین لاین های معرفی شده توسط مرکز تحقیقات بینصالمللی سیمیت همراه با چهار لاین شاهد نسبتا مقاوم و شاهد حساس نسبت به دو گونه نماتد زخم ریشه ‭P. thornei ‬و ‭P. neglectus‬، مورد آزمایش قرار گرفت. بذور جوانه زده در داخل لوله های پلی اتیلن با قطر 3 سانتی متر کاشته شدند. یک هفته بعد از کاشت هر یک از واحدهای آزمایشی با میزان ‮‭400‬ نماتد از هر یک از دو گونه که روی دیسک هویج تکثیر شده بود تلقیح شدند. آزمایش در قالب طرح کاملا تصادفی، در هفت تکرار به مدت 9 هفته در حرارت ‮‭25‬ درجه سانتیگراد با ‮‭12‬ ساعت نور و تاریکی به طور متناوب نگهصداری شدند. ارزیابی ها بر اساس تراکم جمعیت نهایی ‭(Pf) ‬و فاکتور تولید مثل ‭) (Rf ‬با در نظر گرفتن واکنش لاین های شاهد حساس و شاهد نسبتا مقاوم معرفی شده توسط مرکز تحقیقات سیمیت ترکیه انجام شد. بر اساس نتایج به دست آمده، تعداد ‮‭67‬ لاین و رقم تجاری گندم نسبت به گونه ‭P. thornei‬، ازکمترین مقدار فاکتور تولید مثل در رقم الوند (‮‭04.0‬ ‭=Rf) ‬تا بیشترین مقدار در لاین ‮‭12.3‬ ‭=ZANDER-‬‮‭44‬‭(Rf) ‬مرتب شدند. پس از مقایسه فاکتور تولید مثل با شاهد نسبتا مقاوم ‮‭57.0‬ ‭=GS‬‮‭50‬‭a (Rf) ‬و شاهد حساس ‮‭85.1‬ ‭=WARIGAL (Rf)‬، تعداد ‮‭25‬ لاین و ارقام دز، شیراز، اکبری، اترک، پارسی، سیوند، الوند، پیشتاز و لاین ‮‭80-18‬‭-S ‬در گروه مقاوم، یک لاین سیمیت در گروه نسبتا مقاوم، تعداد ‮‭18‬ لاین و ارقام سبلان، چمران، آرتا، مغان-،3 نیک نژاد، بم، بهار، دریا و لاین ‮‭5509‬‭-CD ‬در گروه نسبتا حساس، تعداد چهار لاین و رقم گاسکوژن در گروه بسیار حساس قرار گرفتند. همچنین ‮‭37‬ لاین و رقم تجاری گندم نسبت به گونه ‭P. neglectus‬، ازکمترین مقدار فاکتور تولید مثل در لاین ‮‭13.0‬ ‭=CO‬‮‭5224‬‭*B‬‮‭130‬ ‭(Rf) ‬تا بیشترین مقدار در رقم اروند (‮‭64.1‬ ‭=Rf) ‬مرتب شدند. پس از مقایسه فاکتور تولید مثل با شاهد نسبتا مقاوم ‮‭41.0‬ ‭=VP‬‮‭5053‬ ‭(Rf) ‬و شاهد حساس ‮‭15.1‬ ‭=TRIDENT (Rf)‬، تعداد 6 لاین و ارقام مغان ،3 پیشتاز، دز، دریا، چمران، نیک نژاد، گاسکوژن، بم، بهار و لاین ‮‭5509‬‭-CD ‬در گروه مقاوم، لاین ‭CHARA ‬در گروه نسبتا مقاوم، تعداد ‮‭10‬ لاین و ارقام پارسی، آرتا، اکبری، سیوند، شیراز، سبلان در گروه نسبتا حساس، تعداد یک لاین و ارقام اروند، اترک، الوند در گروه بسیار حساس قرار گرفتند. در این بررسی از بین ارقام و لاین های گندم متداول در ایران ارقام: دز، شیراز، اکبری، اترک، پارسی، سیوند، الوند، پیشتاز و لاین ‮‭80-18‬‭-S ‬نسبت به گونه‭P. thornei ‬و ارقام: مغان ،3 پیشتاز، دز، دریا، چمران، نیک نژاد، گاسکوژن، بم، بهار و لاین ‮‭5509‬‭-CD ‬نسبت به گونه ‭P. neglectus ‬در گروه مقاوم قرار گرفتند. قابل توجه است که دو رقم دز و پیشتاز نسبت به هر دو گونه نماتد از خود مقاومت کامل نشان دادند. واژه های کلیدی‭: Evaluation‬، ‭Root lesion nematodes‬، ‭Pratylenchus neglectus‬، ‭P. thornei‬، ‭Wheat