تعیین میزان توصیه کودی فسفر کنجد در مناطق بهبهان، داراب، جیرفت و بوشهر

خشکسالی های اخیر و لزوم تغییر الگوی کشت و روی آوردن به محصولاتی با نیاز آبی پایین ازیک طرف و نیز پایین بودن نیاز غذایی کنجد از طرف دیگر، باعث توسعه کشت و توجه بیش از پیش به کشت کنجد گردیده است. اطلاعات تحقیقاتی در زمینه توصیه کودی فسفر برای گیاه کنجد در کشور بسیار محدود می باشد لذا به منظور بررسی تاثیرمصرف مقادیر مختلف فسفر بر عملکرد کمی و کیفی ارقام کنجد آزمایشی به صورت فاکتوریل در قالب طرح بلوک های کامل تصادفی با دو فاکنور و با سه تکراردر دو سال زراعی، در چهار منطقه بهبهان، داراب، جیرفت و بوشهر اجرا شد. فاکتور اول شامل پنج سطح فسفر (،‮‭100‬ ،‮‭75‬ ،‮‭25 50‬ و 0 کیلو گرم P2O5 از منبع سوپر فسفات تریپل) و فاکتور دوم، دو رقم کنجد بود. در داراب رقم داراب‮‭14‬ و لاین 1 ، در بهبهان توده محلی بهبهان ورقم سنتتیک، در جیرفت، توده محلی جیرفت و رقم جیرفت ‮‭13‬و در بوشهر رقم دشتستان و داراب 1 کشت شد. تمامی کود فسفره در هر تیمار قبل از کاشت داده شد. در هر کرت عملکرد دانه، درصد روغن، وزن هزار دانه، غلظت و جذب فسفر در دانه اندازه گیری شد. نتایج به وسیله نرم افزار ‭SAS ‬تجزیه آماری و مقایسات میانگین به وسیله آزمون دانکن انجام شد. نتایج بررسی های انجام شده نشان داد که در بوشهر رقم داراب واکنش بهتری به کاربرد کود نشان می دهد و در زمانی که فسفر خاک زیر 6 میلی گرم در کیلوگرم باشد کاربرد‮‭200‬ کیلوگرم کود سوپرفسفات برای این رقم در این منطقه لازم می باشد و در زمانی که فسفر خاک بیشتر از 6 میلی گرم در کیلوگرم است کاربرد ‮‭150‬ کیلوگرم کیلو کود کافی می باشد و در این شرایط اگر رقم کشت شده دشتستان باشد نیازی به کاربرد کود فسفری نیست چون این رقم واکنش چندانی به کاربرد کود فسفره نشان نداد. در صورتی که در این منطقه خاک با کاربرد مواد آلی در کشت قبلی، بهسازی شده باشد استفاده از رقم دشتستان بدون کاربرد کود نتیجه سودمندی، خواهد داشت و عملکرد آن از کاربرد رقم داراب به همراه کود بیشتر خواهد بود. در منطقه داراب رقم داراب ‮‭14‬ نسبت به لاین 1 واکنش بهتری برای کاربرد کود فسفری نشان داد و در زمان عدم کاربرد کود نیز عملکرد آن بهتر از لاین 1 بود.در شرایطی که فسفر خاک زیر 9 میلی گرم در کیلوگرم باشد کاربرد ‮‭50‬ کیلوگرم سوپرفسفات برای هر دو رقم کافی خواهد بود. در منطقه بهبهان در زمان عدم کاربرد کود و یا در زمان کاربرد آن عملکرد دانه توده محلی بیشتر از رقم سنتتیک بود. در خاک با فسفر 7 کاربرد ‮‭100‬ کیلو کود برای توده محلی و ‮‭150‬ کیلوگرم کود برای رقم سنتتیک کافی می باشد. در منطقه جیرفت واکنش رقم جیرفت ‮‭13‬ به کاربرد کود فسفر بیشتر از توده محلی بود. در این منطقه در خاکهایی با فسفر زیر 5 میلی گرم در کیلوگرم کاربرد ‮‭100‬ کیلوگرم در هکتار کود سوپر فسفات تریپل قابل توصیه است و نیازی به کاربرد مقادیر بیشتر کود نیست. نتایج نشان می دهد که در زمان توصیه کود فسفره علاوه بر مقدار قابل دسترس آن در خاک، نوع رقم کنجد نیز بسیار موثر می باشد و لازم است در جهت شناخت عوامل موثر دیگر در مقدار توصیه کود فسفره برای گیاه کنجد برنامه ریزی نمود. واژه های کلیدی: فسفر، کنجد، رقم، عملکرد، درصد روغن