ارزیابی لاین های ماشک علوفه ای‭(Vicia sativa ssp. Amphicarpa) ‬در آزمایشات مقایسه عملکرد، به منظور انتخاب لاین های مناسب در شرایط دیم گرمسیر و نیمه گرمسیر

ماشک علوفه ای زیرزمینی از خانواده پروانه آسایا ‭Leguminous ‬با نام علمی ‭Vicia sativa ssp. Amphicarpa ‬می باشد که از انواع گیاهان علوفه ای مرغوب به شمار می آید. ماشک زیرزمینی آمفی کارپا در مراتع غرب آسیا جاییکه بارندگی کمتر از ‮‭250‬ میلی متر در سال دارند، رایج می باشد. تامین علوفه مورد نیاز کشور و از طرف دیگر توانایی استفاده گیاهان علوفه ای ازجمله ماشک در تناوب زراعی می تواند گامی مهم در جهت حفظ ساختمان خاک، تولید علوفه و رفع بیکاری باشد. به همین منظور در بخش علوفه موسسه هر ساله طرح های به نژادی متعددی در جهت دستیابی به ارقامی با عملکرد بالا اجرا می گردد که پژوهش حاضر نیز در این راستا بوده است. این بررسی شامل 3 لاین ماشک آمفی کارپا ارسالی از موسسه تحقیقات کشاورزی دیم کشور به همراه یک رقم ماشک علوفه ای از گونه ‭Vicia sativa ‬می باشد که در قالب طرح بلوک تصادفی به سه تکرار در ایستگاه تحقیقات کشاورزی گچساران در سال های زراعی ‮‭1387-91‬ اجرا گردید. هر لاین در 2 خط به طول 2 متر و به فاصله ‮‭25‬ سانتی متر از همدیگر توسط نیروی کارگری در زمان مناسب کشت گردید. علاوه بر مراقبت های لازم، یادداشت برداری از صفات مهم زراعی و مو رفو فیزیولوژیکی از قبیل قدرت رشد‭(VIG)‬، روز تا %‮‭50‬ گل دهی‭(DFLR)‬، روز تا رسیدن دانه‭(DMA)‬، ارتفاع بوته‭(PLH)‬، عملکرد بیولوژیکی‭(BIO.Y)‬، عملکرد دانه‭(G.Y)‬، عملکرد علوفه تر‭(W.F.Y)‬، وزن ‮‭100‬ دانه(‮‭100‬‭S.W)‬، واکنش به آفات و بیمارهای مهم و غیره طبق دستورالعمل(در سه تکرار) انجام خواهد شد. بر اساس مدل آماری حاکم بر طرح، تجزیه واریانس مرکب برای سالهای مورد بررسی بر روی صفات مهم زراعی و مقایسه میانگین ها به روش آزمون چند دامنه ای دانکن در سطوح احتمال %1 و %5 (با توجه به اینکه شاهد در آزمایش استفاده خواهد شد)، انجام گرفت. نتایج تجزیه مرکب زیست توده نشان داد که اثرات سال، ژنوتیپ و اثر متقابل ژنوتیپ * سال در سطح احتمال کمتر از %1 معنی دار می باشد. دامنه عملکرد بیولوژیک از ‮‭2/368‬ تن در هکتار برای ژنوتیپ شماره 2 با شجره ‮‭2570‬ ‭.V.A.Sel ‬و ‮‭12‬/%‮‭58‬ افت عملکرد نسبت به شاهد تا ‮‭5/654‬ تن در هکتار برای ژنوتیپ شاهد در نوسان بود و ژنوتیپ های 1 با شجره ‮‭2569‬ ‭. V.A.Sel ‬و ‮‭4/192‬ تن در هکتار و ‮‭86‬/%‮‭25‬ افت عملکرد نسبت به شاهد و ژنوتیپ شماره 3 با شجره ‮‭2572‬ ‭.V. A.Sel ‬و ‮‭3/929‬ تن در هکتار به ترتیب رتبه های دوم و سوم را به خود اختصاص دادند. مقایسه میانگین به روش دانکن نشان داد که ژنوتیپ 4 با بیشترین مقدار عملکرد زیست توده در کلاس ‭A ‬در سطوح احتمال %5 و %1 ، ژنوتیپ 1 در کلاس ‭B ‬در سطوح احتمال ذکر شده، ژنوتیپ 2 در کلاس های ‭C ‬و ‭B ‬به ترتیب در سطوح احتمال %5 و %1 و در نهایت ژنوتیپ 3 در کلاس های ‭BC ‬و ‭B ‬به ترتیب در سطوح احتمال %5 و %1 قرار گرفتندنتایج تجزیه مرکب عملکرد دانه نشان داد که اثر سال در سطح احتمال %5 و اثر ژنوتیپ در سطح احتمال کمتر از %1 معنی دار و اثر متقابل ژنوتیپ* سال در سطوح احتمال %5 و %1 غیر معنی دار بود. دامنه عملکرد دانه از ‮‭213‬ کیلوگرم در هکتار برای ژنوتیپ شماره 2 با شجره ‮‭2570‬ ‭.V. A.Sel ‬تا ‮‭1130‬ کیلوگرم در هکتار برای شاهد در نوسان بود مقایسه میانگین به روش دانکن نشان داد ژنوتیپ 4 با احراز بیشترین عملکرد دانه در کلاس ‭A ‬و ژنوتیپ های 1 ، 2 و 3 در کلاس ‭B ‬قرار گرفتند. واژه های کلیدی: لاین های ماشک علوفه ای، مقایسه عملکرد و شرایط گرمسیر و نیمه گرمسیر