استخراج و تجزیه کیفی و کمی اسانس گونه های مختلف آویشن در برخی از استان های کشور (استان همدان)

به منظور بررسی فیتوشیمیایی اسانس گونه های مختلف آویشن، این تحقیق در طی سال های ‮‭1386-90‬ انجام پذیرفت. به همین منظور ‮‭74‬ اکسشن از گونه های مختلف آویشن کاشته شده در مزرعه تحقیقاتی مرکز تحقیقات کشاورزی و منابع طبیعی استان همدان در زمان ‮‭50‬ درصد گل دهی جمع آوری شدند. گیاهان جمع آوری شده پس از انتقال به آزمایشگاه در سایه خشک شده و آسیاب شدند. استخراج اسانس از تمامی اکسشن ها به روش تقطیر با آب و توسط دستگاه کلونجر طرح فارماکوپه بریتانیا برای مدت سه ساعت انجام گرفت. اسانس های به دست آمده با استفاده از دستگاه های گاز کروماتوگرافی ‭GC ‬و گاز کروماتوگرافی متصل به طیف سنجی جرمی ‭GC/MS ‬آنالیز و ترکیب های شیمیایی آن ها شناسایی شدند. بالاترین بازده اسانس سرشاخه گل دار اکسشن های مورد مطالعه بر حسب وزن خشک به ترتیب متعلق به اکسشن های‮‭60‬ ‭( Th.daenensis ‬استان مرکزی)، ‮‭72‬ ‭( Th.daenensis ‬استان مرکزی)، ‮‭45‬ ()‮‭46‬، ‭(Th. Pubescens ‬استان کردستان)، ‮‭24‬ ‭(Th lancifolius ‬استان اصفهان)، ‮‭25‬ ‭(Th. lancifolius) ‬و ‮‭71‬ ‭(Th.migricus ‬آذربایجان غربی) بودند. در اسانس روغنی اکسشن های مورد مطالعه، بین 7 تا ‮‭12‬ ترکیب شناسایی شد. نتایج آنالیز ترکیب های شیمیایی اسانس بیان گر آن است که در داخل هر گونه کموتایپ های متفاوت وجود دارد. هم چنین در بین اکسشن های مورد بررسی چندین کموتایپ شامل لینالول، ژرانیول، آلفاترپینول، تیمول ،کارواکرول، پاراسیمن و ژرانیل استات شناسایی شدند در طی دو سال بیش ترین ترکیب تیمول مربوط به اکسشن های ‮‭68‬ ()‮‭40‬، ()‮‭73‬، با ‮‭83/27‬،‮‭76‬/،‮‭75/23 76‬ درصد و ترکیب کارواکرول مربوط به اکسشن های ‮‭41 31‬، ‭(Th. Lancifolius ‬استان فارس)، ‮‭66‬ ‭(Th.daenensis ‬استان سمنان) با درصد ‮‭08/27‬،‮‭71/71‬و‮‭75/61‬ و ژرانیول با درصد ‮‭72/66‬،‮‭43/50‬ و ‮‭42/14‬ به ترتیب مربوط به اکسشن های ‮‭55‬ ‭(Th. Pubescens ‬استان تهران)، ‮‭67‬ ‭(Th. kotschyanus) ‬و 5 ‭(Th. kotschyanus) ‬بودند. بیش ترین درصد اسانس در سال ‮‭89‬ به ترتیب در اکسشن های ‮‭60‬ ‭(Th.daenensis‬مرکزی)، ‮‭72‬ ‭(Th.daenensis‬مرکزی)، ‮‭45‬ ‭( Th.lancifolius‬اصفهان)، ‮‭46‬ ‭(Th. pubescens ‬کردستان) مشاهده شد. بیش ترین درصد تیمول، کارواکرول و ژرانیول در سال ‮‭89‬ به ترتیب در اکسشن های ‮‭40‬ ‭(Th.daenensis ‬لرستان)، ‮‭66‬ ‭(Th.daenensis ‬سمنان) و ‮‭55‬ ‭(Th. pubescens ‬تهران)به دست آمد. کلمات کلیدی: گیاهان دارویی، آویشن، اسانس، کموتیپ، اکسشن