بررسی ارزش رجحانی گونه های مرتعی و رفتار چرایی دام در مراتع نمونه پنج منطقه رویشی ایران (قم- غرب دریاچه قم)

مراتع از گونه های مختلف گیاهی با خصوصیات رویشی و فنولوژی متفاوت تشکیل شده که ارزش چرایی معینی دارند. از این روی دام چرا کننده نیز بر حسب آن از خود رفتار چرایی خاصی بروزمی دهد. بدون شناخت این رفتارها برنامه ریزی و مدیریت مرتع و دام مقدور نمی باشد.برای اندازه گیری ارزش رجحانی گونه های مرتعی و رفتار چرایی دام، سایت حوض سلطان در مراتع شورروی قم انتخاب گردید. رفتار چرایی دام مانند مسافت طی شده در روز، سرعت حرکت دام، زمان صرف شده برای حرکت، استراحت و چرا با استفاده از ‭GPS ‬مورد بررسی قرار گرفت. ارزش رجحانی گونه های مرتعی با استفاده از روش زمان سنجی و درصد بهره برداری مشخص گردید. زمان بررسی از سال ‮‭1386-1389‬ بوده است. به منظور بررسی و تعیین ارزش رجحانی گونهها در مقاطع مختلف فصل چرا با دو روش مکمل تعیین شاخص مصرف نسبی گونه ها و زمان صرف شده برای چرای گونه ها با استفاده از دستگاه فیلمبرداری انجام و با روش تجزیه واریانس مرکب در قالب طرح کاملا تصادفی مورد تجزیه و تحلیل قرارگرفت. نتایج نشان داد که در دو روش زمان سنجی و شاخص رجحان، گونه بره تاغ بیشترین ارزش رجحانی را به خود اختصاص داد. گونه های اشنان و خارشتر براساس روش زمان سنجی در رتبه دوم و سوم و بر اساس روش شاخص رجحان در رده سوم و دوم قرار گرفتند. در مجموع هر سه گونه در طی 4 سال بررسی جزو گونه های با خوشخوراکی متوسط بودند. نتایج تجزیه واریانس و مقایسه میانگین رفتار چرایی دام در طی ماههای فصل چرا مشخص نمود که تنها زمان صرف شده برای چرا و زمان صرف شده برای استراحت در طول ماههای فصل چرا اختلاف معنی داری دارند. به طوریکه بیشترین مقادیر مربوط به اسفند ماه می باشد در حالیکه ماههای بهمن و دی به ترتیب در رتبه های بعدی قرار گرفته اند. در مرتع حوض سلطان نقش چوپان در رمه گردانی و هدایت گله بسیار مهم و اساسی می باشد. واژه های کلیدی: ارزش رجحانی رفتار چرایی - زمان سنجی- درصد بهره برداری شورروی - قم