بررسی مکانیزم ها و عوامل وقوع فرآیندهای رسوبی در مصب ها

مصب ها عناصری تاثیرگذار بر کنترل حرکات رسوب و توزیع آن در سواحل می باشند. عوامل مختلفی بر شکل گیری عوارض رسوبی در مصب ها تاثیرگذارند که از جمله آن ها می توان به موج، جریان و جزرومد اشاره نمود. در این تحقیق اثر این عوامل بصورت مجزا و به صورت توام بر روی عوارض رسوبی ایجاد شده در مصب ها مورد بررسی قرار گرفته است. برای انجام این تحقیق از دو روش مدلسازی فیزیکی و مدلسازی عددی استفاده شده است. مدلسازی فیزیکی در فلوم موج پژوهشکده حفاظت خاک و آبخیزداری با طول ‮‭15‬ متر و عرض 2 متر انجام شده است. در این روش امواج با ارتفاعات مختلف ،‮‭7/5 5‬ و ‮‭11‬ سانتیمتر و با پریود ‮‭1/818‬ ثانیه، و به مدت 5/،‮‭3 0‬ و 5 ساعت به طرف مصب فرستاده میشود و هر بار پروفیل بستر در مجاورت مصب اندازه گیری میشود. در روش شبیه سازی عددی، مصب در محیط نرم افزار ‭MIKE‬‮‭21‬ تحت اثر امواج و جزرومدهای مختلف قرار گرفته و میزان فرسایش و رسوبگذاری در مجاورت مصب تعیین می گردد. نتایج بدست آمده از مدلسازی فیزیکی و شبیه سازی عددی به منظور تعیین الگوی جریان و رسوبگذاری در مجاورت مصب تحت اثر موج، جریان و جزرومد مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. نتایج این بررسی نشان میدهد که در اثر شکست موج در دهانه مصب، چهار گردابه در بالا دست و پایین دست آن ایجاد می شود که باعث ایجاد دو کم عمقی در بالادست و پایین دست مصب میگردد. این کم عمقی ها که به دلتای مدی و دلتای جزری معرفند، تحت اثر جزرومد نیز ایجاد می گردد. هر چند که رشد دو دلتای بالادست و پایین دست بصورت تناوبی ( غیر همزمان) صورت می پذیرد. برای بیان تاثیر موج و جزرومد بر چگونگی شکل گیری این عوارض رسوبی، روابطی بین طول و ارتفاع این دلتاها و ابعاد چاله ایجاد شده در میانه مصب با مشخصات موج (ارتفاع و پریود) و مشخصات جزرومد (دامنه و پریود) استخراج گردید. در حالت تاثیر موج و جزرومد بصورت توام، الگوی جریان و رسوبگذاری ناشی از آن را می توان بصورت مجموع تاثیر مجزای هر یک از عوامل موج و جزرومد بیان نمود. به عبارت دیگر اصل جمع آثار برای بیان اثر توام موج و جزرومد صادق است. بدیهی است که عملکرد موج و جزرومد در رابطه مستقیم با تراز آب مفهوم خواهد داشت. تغییر تراز آب باعث تغییر محل خط شکست و تغییر ناحیه فعال رسوبی خواهد شد. تغییر سطح تراز آب، الگوی جریان و رسوبگذاری سمت ساحل را تغییر می دهد، در حالیکه در سمت دریا هیچ تغییری نمی کند.