گزینش توده ای در اکوتیپ گله بانی قره یونجه به منظور بهبود خلوص جمعیت آن

گزینش توده ای از روشهای مرسوم در اصلاح و خالص سازی جمعیت یونجه است. اکوتیپ گله بانی قره یونجه پس از انجام آزمایشات مقدماتی و نهایی، در هفت منطقه از ‮‭12‬ منطقه مورد آزمایش برتری نسبت به اکوتیپهای دیگر نشان داد. همچنین، آزمایش دیگر جهت ارزیابی اکوتیپ های سردسیری یونجه در شرایط آبیاری کامل و محدود، در هفت منطقه با ‮‭11‬ اکوتیپ برتر انجام گرفت که در آن بالاترین میانگین عملکرد علوفه خشک با ‮‭12‬ تن در هکتار در شرایط آبیاری محدود متعلق به اکوتیپ گله بانی بود. در ادامه، این پروژه جهت بهبود عملکرد و خالص سازی هسته اولیه این اکوتیپ در کشور در قطعه زمینی ایزوله به مساحت حدود ‮‭2000‬ متر مربع در کرج طی 5 سال به اجرا در آمد. بدلیل پنجه زنی زیاد و مشکل تفکیک بوته ها کاشت بر روی ردیف با فاصله انجام گرفت و علاوه بر آن جهت سهولت در انتخاب بوته، اقدام به تنک کردن مزرعه کردیم. در سال ‮‭1388‬ استقرار یونجه ها انجام شد. در سال ‮‭1389‬ برای انجام گزینش، قطعه زمین کشت شده به شبکه بیست و چهار قسمتی تقسیم شد و در طول دوره رشد در هر کرت کلیه خطوط و بوته ها با دقت مورد بازرسی و بررسی قرار گرفت و پس از یادداشت برداری از خصوصیات مورفولوژی و ظاهری بوته ها نسبت به حذف بوته های ضعیف با ساقه خشبی و خارج از تیپ اقدام شد و یونجه های شاداب، قوی، پربرگ و با ساقه های لطیف تر، مقاوم به آفات و بیماری و سرما انتخاب گردید و با انجام عملیات داشت، مراقبت از تک بوتههای انتخابی صورت گرفت و به موقع از آنها بذرگیری به عمل آمد. به این ترتیب گردهافشانی داخلی فقط بین بوته های انتخابی صورت گرفته است. بذور انتخابی از تک بوتههای هر کرت در اواخر شهریور ‮‭1389‬ کشت شد و مراحل مانند سال قبل اقدام شد. در بهار سال ‮‭1390‬ پس از استقرار و قبل از گل دهی و پس از ایجاد شبکه در قطعه مورد نظر و بازرسی از بوته ها و خطوط کشت، بوته های ضعیف و خارج از تیپ حذف گردید و بذرگیری از بوته های باقی مانده صورت گرفت. مجددا درپاییز سال ‮‭1390‬ بذور انتخابی از تک بوته های هر کرت در خطهای جداگانه کشت شد و مراحل مانند سال قبل اقدام شد بطوریکه در بهار سال ‮‭1391‬ پس از استقرار و قبل از گل دهی و پس از ایجاد شبکه در قطعه مورد نظر و بازرسی از بوته ها و خطوط کشت، بوته های ضعیف و خارج از تیپ حذف گردید و بذرگیری از بوته های باقی مانده صورت گرفت. دور چهار انتخاب درپاییز سال ‮‭1391‬ با کشت بذور انتخابی از تک بوتههای هر کرت در خطهای جداگانه آغاز شد، بطوریکه در بهار سال ‮‭1392‬ پس از استقرار و قبل از گل دهی و پس از ایجاد شبکه در قطعه مورد نظر و بازرسی از بوته ها و خطوط کشت، بوته های ضعیف و خارج از تیپ حذف گردید و بذرگیری از بوته های باقی مانده صورت گرفت. در کل پس از چهار دور انتخاب به نظر میرسد انتخاب تودهای در طی این سالها باعث ایجاد گیاهان قویتر و یکنواختی بیشتر در گیاهان را کرده است. واژه های کلیدی : اکوتیپ، گزینش توده ای، گزینش منفی، قره یونجه.