امکان سنجی توسعه کاربرد گیاهان دارویی در آبزیان پرورشی کشور ( فاز اول )

در سال های اخیر با وجود افزایش مصرف ماهی در جهان، ولی به دلیل عدم کنترل بسیاری از بیماری های شایع توسط پاتوژن های بیماری زای مختلف، تولید جهانی ماهی کاهش یافته است. ماهی قزل آلا رنگین کمان از ارجح ترین ماهیان سردآبی در صنعت آبزی پروری ایران است. افزایش سرعت رشد و حفظ وضعیت سلامت این ماهی در جهت توسعه اقتصادی صنعت آبزی پروری پایدار اهمیت عمده ای دارد. بیماری های ماهی از جدی ترین تهدیدات اقتصادی در اعمال آبزی پروری است. اخیرا صنعت آبزی پروری تجاری ترجیح داده است که از هزینه های تولید ناشی از مصرف آنتی بیوتیک های مورد استفاده در پیشگیری و درمان بیماری ها و نیز از مصرف هورمون های رشد جهت بهبود و سرعت عملکرد رشد، بکاهد. با این وجود، به دلیل توسعه نژادهای مختلف مقاوم به آنتی بیوتیک ها، تجمع باقی مانده های دارویی در بدن ماهی و مشکلات محیطی در ارتباط با مصرف مواد شیمیایی منجر به بررسی راهکارهای مناسب برای مدیریت بیماری شده است. لذا، رویکرد جدید ایمنی درمانی در پیشگیری از شیوع بیماری ها، افزایش مقاومت، بهره وری تغذیه و عملکرد رشد ماهیان پرورشی به طور فعال در صنعت آبزی پروری پایدار مورد استفاده قرار گرفته است. در این راستا، تحقیقات گسترده ای برای آزمودن مواد جدیدی که منجر به توسعه پایدار شود انجام شده است. از این رو طرح توسعه استفاده از گیاهان دارویی در آبزی پروری با چهار بخش مجزا نتایج تحقیقات خود را به شرح زیر نشان میدهند: بخش اول: در این تحقیق، از عصاره خشک گیاهان مرزنگوش و صبر زرد و نیز دارونما (ترکیبی از %‮‭70‬ لاکتوز، %‮‭10‬ نشاسته و %‮‭20‬ تالک) هر یک به میزان 1 درصد و از لوامیزول به میزان ‮‭0/1‬ در صد وزن غذای ماهی استفاده شد. نتایج تحقیق نشان داد پودر عصاره خشک گیاهان مرزنگوش و صبر زرد به میزان %1 وزن غذا موجب افزایش پاسخ های ایمنی اختصاصی و غیر اختصاصی بچه ماهیان قزل آلا رنگین کمان (‮‭13‬ گرم و 2 گرم) در هفته های یکسان (،2 ،4 ،‮‭8 6‬ و ‮‭10‬ هفته) گردیدند. از این رو، می توان از این عصاره ها در ترکیب با غذا جهت ارتقا سیستم ایمنی در صنعت پرورش ماهی استفاده نمود. بخش دوم: در این تحقیق از عصاره دو گیاه سرخارگل ‭(Echinacea purpurea)‬و گون ‭(Astragalus sp.) ‬به منظور ارزیابی برخی از پارامترهای ایمونولوژی، بیوشیمیایی و هماتولوژی در بچه ماهیان قزل آلا (‮‭16‬باوزن متوسط گرم و در دمای ‮‭14-20‬ درجه سانتی گراد) استفاده شد و مقاومت آنها در برابر استرپتوکوکوس اینیایی ‭(Streptococcus iniae) ‬مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج نشان داد که مقادیر C3 ، لیزوزیم و رادیکال آزاد اکسیزن پس از ‮‭60‬ روز افزایش معنی داری در تیمارهای حاوی گون و سرخارگل نسبت به تیمار کنترل داشته و غلظتهای بالاتر عصاره های مورد استفاده نیز نتایج بهتری به همراه داشته است. روند افزایشی C4 و ‭IgM ‬چشمگیر نبوده و در واقع دارای اختلاف معنی دار نبوده اند(‮‭0/05‬‭