بررسی آماری و زیست شناسی ماهیان خاویاری در حوضه جنوبی دریای خزر

این تحقیق با هدف بررسی روند تغییرات کمی ( تعداد، میزان صید و استحصال خاویار ) و کیفی( ترکیب جنسی، سن، طول و ...)، محاسبه صید در واحد تلاش ماهیان خاویاری و بررسی روند صید آنها و بررسی پراکنش صید ماهیان خاویاری به تفکیک گونه در مناطق و زمانهای مختلف سال های ‮‭1388‬ الی ‮‭1391‬ باجرا در آمد. تغییرات ذخایر ماهیان خاویاری آبهای ساحلی ایران در دریای خزر با بررسی پارامترهای مختلف جمعیتی از قبیل آمار صید، صید به ازای واحد تلاش، طول، سن، وزن، ترکیب جنسیت و وزن خاویار مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. اطلاعات زیست سنجی تمامی ماهیان صید شده از تمامی صیدگاه های استانهای شمالی جمع آوری گردید. صید در واحد تلاش‭(CPUE) ‬در صیدگاهها بر اساس قایق روز، صد رشته دام و در پره ها، بر اساس تعداد پره کشی برآورد گردید. آمارهای صید اعم از تعداد ماهیان خاویاری صید شده، میزان صید نشان از کاهش مقادیر صید طی سالهای ‮‭1388‬ الی ‮‭1391‬ می باشد. تاسماهی ایرانی با ‮‭61‬ درصد بیشترین فراوانی صید را داشته است. فیل ماهی گونه غالب صید در پره های صیادی بود. در سال های ‮‭88‬ الی ‮‭91‬ بین ‮‭50‬ الی ‮‭60‬ درصد از کل خاویار بوسیله تاسماهی ایرانی تامین شده است. میزان صید در واحد تلاش کل ماهیان در صید گاه های ماهیان خاویاری سال ‮‭91‬ نسبت به سال ‮‭88‬ به میزان ‮‭34/3‬ درصد و در پره های صیادی به مقدار ‮‭44/1‬ درصد ‮‭88‬ کاهش یافته است. بیشترین صید در واحد تلاش سال ‮‭91‬ در ناحیه چهار بود. فیل ماهی و شیپ در ناحیه چهار، تاسماهی ایرانی در ناحیه ،5 ازون برون در مناطق مرکزی و تاسماهی روسی در نواحی شرقی و غربی بیشترین صید در واحد تلاش را داشته اند. میانگین وزنی و طولی گونه های مختلف ماهیان خاویاری باستثنای فیل ماهی در طی زمان بررسی روند نزولی داشته است. ماهیان ماده در تمامی گونه ها جنس غالب در سهم صید می باشند ولی در پره های صیادی گونه غالب تاسماهی ایرانی جنس نر می باشد. بیشترین کیفیت خاویار گونه ها رقم یک بوده ولی در مهر ماه درصد خاویار رقم دو در پره های صیادی و هم در صید گاهها نسبت به سایر ارقام بیشتر بود. میانگین وزن تاسماهیان ایرانی صید شده در دامهای صید ماهیان خاویاری به مراتب بیشتر از پره ها می باشد. درصد وزن خاویار به وزن بدن ماده رسیده در ازون برون‮‭17/2‬درصد، تاسماهی ایرانی 8/،‮‭21‬ درصدتاسماهی روسی ‮‭24/4‬ درصد، شیپ‮‭24/1‬ درصد و فیل ماهی ‮‭23/6‬ درصد بوده است. با توجه به کاهش شدید تکثیر طبیعی و همچنین تکثیر مصنوعی ماهیان خاویاری در سالهای اخیر و عدم حفاظت مناسب از ذخایر مخصوصا بچه ماهیان خاویاری به نظر می رسد که جمعیت این ماهیان در سالهای آتی نیز روند شدید کاهشی خود را ادامه داده و طی ده سال آینده به حداقل میزان خود برسد اجرای طرح جامع حفاظت از منابع ماهیان خاویاری به منظور کاهش صید قاچاق ،توجه بیشتر به فراهم نمودن شرایط جهت تکثیر طبیعی، مصنوعی و رهاسازی بچه ماهیان و همکاری همه جانبه اجرایی و تحقیقاتی کشورهای حاشیه دریای خزر از اعم فعالیتهای مهم در احیا و حفظ ذخایر بارزش ماهیان خاویاری می باشد. کلمات کلیدی : ارزیابی ذخایر، ازون برون، تاسماهی ایرانی، تاسماهی روسی، شیپ، فیل ماهی، دریای خزر، صید در واحد تلاش، ماهیان خاویاری،