اثرات تغذیه بهینه پتاسیم در کاهش مصرف آب در گیاهان عمده زراعی استان فارس

طرح تحقیقاتی حاضر در قالب سه پروژه در مورد سه گیاه عمده زراعی گندم، کلزا و ذرت به مورد اجرا گذاشته شد. با توجه به کشت مداوم محصولات زراعی بدون استفاده از کودهای پتاسه در زراعتهای معمول در استان فارس و این باور اشتباه که خاکهای مناطق خشک و نیمه خشک کشور نیازی به مصرف پتاسیم ندارند متاسفانه خاک های مزراع که به کشت محصولات با عملکرد بالا در سالهای متوالی اختصاص داده شده اند با کمبود شدید پتاسیم مواجه شده اند. از طرف دیگر اهمیت پتاسیم در تنظیم مصرف آب از طریق باز و بسته کردن روزنه ها در گیاهان امری کاملا شناخته شده است. با توجه به وضعیت بحرانی آبهای زیر زمینی در دشتهای عمده زراعی استان و افت شدید سفره آب وخطر شوری وکاهش کیفیت آن، لزوم افزایش بهره وری درمصرف آب کشاورزی امری ناگزیر می باشد. در این رابطه بررسی حاضر در مزارعی که میزان پتاسیم خاک آن از حد بحرانی کمتر است به مورد اجرا گذاشته شد. بررسی حاضر به صورت کرتهای خرد شده ‭(Split plot) ) ‬در قالب طرح بلوکهای کامل تصادفی با سه تکرار انجام گرفت. مدیریت آبیاری به عنوان فاکتور اصلی در سه سطح 1- آبیاری بصورت کامل در تمام دوره (شاهد) 2- آبیاری یک در میان متناوب در کل دوره 3- آبیاری کامل در مرحله استقرار و گلدهی (‮‭65‬‭:code:‬‮‭12‬‭&code) ‬و آبیاری یک در میان متناوب در سایر مراحل و مقادیر مختلف پتاسیم از منبع سولفات پتاسیم به عنوان فاکتور فرعی در چهار سطح(صفر، ‮‭100‬،‮‭150‬ و‮‭200‬ کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار) استفاده شد. زمان آبیاری براساس تخلیه مجاز رطوبتی خاک و حجم آب آبیاری براساس رساندن رطوبت خاک به حد ظرفیت زراعی تعیین گردید. در طول دوره مراحل فنولوژی گیاه یادداشت برداری و در پایان فصل زراعی نیز ماده خشک گیاه، عملکرد، اجزا عملکرد و کارایی مصرف آب اندازه گیری شد. با استفاده از آزمون ‭F ‬داده ها تجزیه ومقایسه میانگین ها با استفاده از آزمون چند دامنه ای دانکن انجام شد. از نظر عملکرد دانه ذرت بین تیمار شاهد وآبیاری یک در میان بجز مراحل گلدهی وجوانه زنی اختلاف معنی دار آماری مشاهده نشددر حالیکه شیوه آبیاری یک در میان متناوب در طول فصل رشد باعث کاهش عملکرد دانه ذرت شد. آزمون مقایسه میانگین چند دامنه ای دانکن نشان داد که از نظر عملکرد دانه کلزا بین تیمار شیوه آبیاری یک در میان متناوب در طول فصل رشد وآبیاری یک در میان بجز مراحل گلدهی وجوانه زنی اختلاف معنی دار آماری وجود ندارددر حالیکه تیمار شاهد از حداکثر عملکرد برخوردار بود. مصرف‮‭200‬ کیلوگرم سولفات پتاسیم در هکتار باعث تولید حد اکثر دانه گندم وافزایش 7/%‮‭21‬ نسبت به تیمار شاهد شد درحالی که بین مصرف ‮‭100‬و‮‭150‬ کیلو گرم سولفات پتاسیم اختلاف آماری مشاهده نشد. تیمار آبیاری یک در میان متناوب وآبیاری یک در میان بجز مراحل گلدهی وجوانه زنی به ترتیب باعث افزایش کارایی مصرف آب جهت تولید دانه ذرت به ترتیب به میزان 5/%‮‭19‬ و ‮‭82/9‬ % نسبت به تیمار شاهد شدند. مصرف‮‭150‬ کیلو گرم سولفات پتاسیم باعث تولید حداکثر کارایی مصرف آب درتولید دانه کلزا شد این تیمار باعث افزایش کارایی مصرف آب درتولید دانه کلزا به میزان ‮‭42‬/%8 نسبت به تیمار شاهد شد. حد اکثر کارایی مصرف آب در تولید دانه گندم با مصرف ‮‭200‬کیلوگرم سولفات پتاسیم با شیوه آبیاری یک در میان متناوب در طول فصل رشد به میزان ‮‭1/08‬ کیلوگرم دانه به ازای مصرف یک متر مکعب آب حاصل شد. واژه های کلیدی: آبیاری متناوب، ذرت، سولفات پتاسیم ، عملکرد ،کلزا ، گندم