تهیه نقشه پراکنش عناصر غذایی به منظور بهینه سازی مصرف کود های شیمیایی در اراضی زیر حوزه سد البرز (بابلرود- سیاهرود)

اطلاع از میزان موادغذایی و حاصلخیزی خاک و همچنین شناسایی کمبودهای آن از عوامل مهم در کشاورزی نوین وپایدار به شمار میصرود. در این راستا از آزمون خاک به منظور تعیین مقدار عناصر غذایی قابل استفادهگیاه در خاکاستفاده می شود و بر اساس نتایج به دست آمده می توان توصیه کودی مناسبرا اعمال نمود.در این صورت علاوه بر افزایش عملکرد محصول و کاهش آلودگی محیط زیست،از هزینه های اضافی نیز کاسته خواهد شد. جهت رسیدن به اهداف طرح در حوزه مدیریت آب و خاک البرز، اراضی زراعی و باغی در محدوه بابلرود وسیاهرود شامل شهرستانهای بابل، کیاکلا و بهنمیر که محصولات غالب کشاورزی آنبرنج و مرکبات است، انتخاب شدند و به مدت سه سال از فروردین ماه‮‭90‬ این طرح به اجرا در آمد. محل هرنمونه خاک از طریق ‭GPS ‬با فواصل یک کیلومتر مشخص شد. در این اراضی حدود ‮‭100‬ نمونه مرکب خاک (حداقل ‮‭5-10‬ نمونه خاک ساده) از عمق ‮‭0-30‬ سانتی متری تهیه گردیدند. روش تجزیه نمونه خاک با استفاده از روش تجزیه موسسه خاک وآب انجام شدکه در آن هدایت الکتریکی، اسیدیته، کربن آلی، آهک، فسفر و پتاسیم، منیزیم، روی، آهن، منگنز و مس قابل جذب و همچنین بافت خاک اندازه گیری شدند. نتایج با استفاده از نرم افزار ‭Mstatc ‬تجزیه و تحلیل آماریشده و میانگین،انحراف معیار، واریانس، حداقل و حد اکثر اعداد و ارقام بیان گردید و پراکندگی آنها بصورت کم، متوسط و زیاد تعیین گردید. نقشه های موضوعی مربوط به ویژگیهای فیزیکوشیمیایی خاک با استفاده از روش میان یابی کریجینگ معمولی از منوی ‭ Geostatistical Analyst Wizard ‬درمحیط ‭ArcMap ‬تهیه و استخراج گردید.بررسی نقشه های تهیه شده نشان می دهد روش کریجینگ، تخمینگر مناسبی برای پهنه بندی پارامترهای خاک می باشد.نتایج نشان داد که حدود‮‭52/0‬ درصد از کل اراضی تحت پوشش از نظر شوری هیچگونه محدودیتی برای رشد محصولات کشاورزی ندارد و شوری آنها کمتر از 2 دسی زیمنس بر متر می باشد. حدود ‮‭72/4‬ درصد از اراضی واکنش خاک بین ‮‭7/5‬ تا 8 قرار دارد که در مدیریت کشت بایستی مورد توجه قرار گیرد. از نظر میزان آهک، برای محصولات کشاورزی در منطقه محدودیت وجود داشته و حدود ‮‭24/3‬ درصد از اراضی بیشتر از ‮‭20‬ در صد آهک دارند که در مدیریت کشت باید این محدودیت را در نظر گرفت. حدود ‮‭14/9‬ درصد اراضی کمتر از یک درصد کربن آلی دارند که با فقر مواد آلی مواجه اند و حدود‮‭64/6‬ درصد از اراضی بین یک تا 2 در صد کربن آلی دارند که نشان دهنده کمبود نسبی مواد آلی می باشد. حدود‮‭37/3‬ درصد از کل اراضی کمتر از ‮‭15‬ میلی گرم درکیلوگرم فسفر قابل جذب دارند، که شدیدا به فسفر نیاز دارند. حدود ‮‭70/1‬ درصد از کل اراضی از نظر پتاسیم قابل جذب، کمتر ‮‭180‬ میلی گرم پتاسیم درکیلوگرم خاک دارند که نیاز به مصرف پتاسیم در این اراضی می باشد. حدود ‮‭26/5‬ درصد از کل اراضی کمتر ‮‭500‬ میلی گرم در کیلوگرم منیزیم قابل جذب دارند که شدیدا به منیزیم نیاز دارند و حدود‮‭62/3‬ درصد از کل اراضی بیش از ‮‭750‬ میلی گرم در کیلوگرم منیزیم قابل جذب دارند که نیاز به مصرف منیزیم نیست. کمتر از ‮‭45/7‬ درصد از کل اراضی کمتر از 2 میلی گرم در کیلوگرم روی قابل جذب دارند که خاک شدیدا به روی احتیاج دارد. از نظر مس، بیش از ‮‭97/5‬ درصد از کل اراضی بیشتر از ‮‭1/5‬ میلی گرم درکیلوگرم مس قابل جذب دارند که منطقا به مس نیاز ندارند. حدود ‮‭62/1‬ درصد از کل اراضی کمتر از ‮‭10‬ میلی گرم درکیلوگرم منگنز قابل جذب دارند، که بیانگر نیاز اکثر محصولات کشاورزی به منگنز می باشد. کمتر از ‮‭11/2‬ در صد از کل اراضی کمتر از ‮‭10‬ میلی گرم در کیلوگرم آهن قابل جذب دارند، در این محدوده ها محصولات کشاورزی برای رشد ونمو بهتر به آهن احتیاج دارند. از نظر شاخص بافت خاک ‭(T.I)‬، در حدود ‮‭66/3‬ درصد از کل اراضی بافت متوسط دارند. کلمات کلیدی:نقشه، عناصر غذایی، پراکنش، میان یابی، کریجینگ