تعیین ترکیبات شیمیایی و قابلیت هضم ( به روش ‭In vitro) ‬گونه های مهم مراتع شور و قلیایی استان گلستان

پژوهش به منظور تعیین ارزش غذایی گونه های مرتعی شورپسند در دو مرحله فنولوژیکی انجام شد. ترکیبات شیمیایی 5 گونه مرتعی‭Frankenia hirsuta(FH)‬، ‭Halocnemumstrobilaceum(HS)Halostachys caspica(HC)‬، ‭Plantago coronopus(PC) ‬و ‭Salsola Turcomanica(ST) ‬در دو مرحله رویشی و بذر دهی با استفاده از روش های استاندارد‭(AOAC ) ‬و قابلیت هضم آنها به روش دو مرحله ای( تلی و تری) تعیین شد. برای مقایسه ارزش غذایی علوفه ها در بین گونه ها از طرح کاملا تصادفی و مقایسه بین مرحله رویشی و بذردهی ازآزمون ‭t-test ‬استفاده شد. نتایج نشان داد اختلاف بین گونه ها از نظر مقدار ماده خشک و ترکیبات شیمیایی معنی دار بود (‮‭0/05‬‭P<). ‬بیشترین مقدار پروتیین خام در مرحله رویشی در گونه ‮‭66/13‬‭) HC ‬درصد در سال اول و ‮‭11/66‬ درصد در سال دوم) و در مرحله بذردهی در گونه ‮‭45/9‬‭) HS ‬درصد در سال اول و ‮‭8/62‬ درصد در سال دوم) مشاهده شد.مقدار دیواره سلولی بدون همی سلولز و لیگنین گونه ‭ST ‬در طول مراحل رشد کمتر از گونه های دیگر بود(‮‭0/05‬‭P<). ‬اختلاف بین گونه ها در مرحله رویشی از نظر قابلیت هضم ماده آلی در ماده خشک، انرژی قابل هضم و انرژی قابل متابولیسم معنی دار بود(‮‭0/05‬‭P<) ‬ولی در مرحله بذردهی، اختلاف بین گونه ها از نظر مقدار قابلیت هضم ماده آلی در ماده خشک، انرژی قابل هضم و انرژی متابولیسمی معنی دار نبود. بیشترین مقدار قابلیت هضم ماده خشک در مرحله رویشی( ‮‭78/75‬ درصد در سال اول و ‮‭78/00‬ درصد در سال دوم) و بذردهی( ‮‭58/70‬ درصد در سال اول و ‮‭60/26‬ درصد در سال دوم) در گونه ‭ST ‬مشاهده شد و اختلاف معنی داری با گونه های دیگر داشت(‮‭0/05‬‭P<). ‬بیشترین مقدار انرژی قابل هضم و انرژی متابولیسمی در مرحله رویشی ( به ترتیب ‮‭8/92‬ و ‮‭7/37‬ مگاژول بر کیلو گرم در سال اول و ‮‭10/06‬ و ‮‭8/31‬ درصد در سال دوم) در گونه ‭PC ‬مشاهده شد و اختلاف معنی داری با گونه های دیگر داشت(‮‭0/05‬‭P<). ‬در مرحله بذردهی نیز گونه های ‭ST ‬و ‭FH ‬دارای بیشترین انرژی قابل هضم و انرژی متابولیسمی بودند ولی اختلاف معنی داری با گونه های دیگر نداشتند. مرحله رشد تاثیر معنی داری بر افزایش دیواره سلولی بدون همی سلولز، سلولز و لیگنین گونه ها داشت(‮‭0/05‬‭P<). ‬با طولانی شدن سن گیاه و رسیدن به مرحله بذردهی، مقدار پروتیین خام ، قابلیت هضم ماده خشک و قابلیت هضم ماده آلی گونه ها کاهش یافت(‮‭0/05‬‭P<). ‬کلید واژه ها :ارزش غذایی، مرحله فنولوژیکی، گیاهان شورپسند.